ምስ ጸላኢ ዝዓርኽ እናሓደረ ይሓንኽ! ዶር ተስፋሚካኤል ገብረሕይወት

ምስ ጸላኢ ዝዓርኽ እናሓደረ ይሓንኽ! ዶር ተስፋሚካኤል ገብረሕይወት

ቻይናውያን ክራገሙ ከለዉ ኣብ ዘይርጉእ እዋን የንብርካ ይብሉ። ዘሎናዮ እዋን ብሓቂ ዘይርጉእን ቅልውላው ዝመልኦን ውግእ ወረ ውግእ ዝበዝሖን ምዃኑ ርሑቕ ከይከድና ኣብ ሃገርናን ኣብ ጐረባብትናን ንርእዮን ንሰምዖን ዘሎና ኢዩ። ኤርትራ ኣብ ነዊሕ ውግእ ተጠኒሳ ብናጽነት ዝተወልደትን ዝተደበሰትን ሃገር ስለ ዝዀነት ድሕሪ’ቲ መሪር ኲናትን መስዋእቲ ኣእላፍ ደቃን፡ መንገዲ ሰላም ተኸቲላ ጐደና ሕውየትን ልምዓትን ምዕባለን ሒዛ ንቅድሚት ክትግስግስ ናይ ወትሩ ናይ ኩልና ተስፋን ድሌትን ነይሩ። እንተዀነ ግና ጽባሕና ካብ ሎሚ ንክሓይሽ እናተጸበና፡ ብተደጋጋሚ ኲናት መንእሰይ ክሃልቕን ሃገርና ክትዓኑን ዘይተጸበናዮ መርገም ዝመስል ወሪዱና።

እቲ ዝነውሐን ኣዚዩ ደማዊን ኲናት ምስ’ታ ወትሩ ንሃገርናን ንባሕርናን እትምነ ኢትዮጵያ ምዃኑ ኩልና ንፈልጦ ሓቂ’ዩ። ኣብ’ዚ ዝሓለፈ ሸሞንተ ኣዋርሕ ግና እቲ ስርርዕ ሓይልታት ብዘገርም ቅልጣፈ ተቐያይሩ፥ እታ ጸላኢትና ዝነበረት ኢትዮጵያ ያኢ ፈታዊት ኰይና፡ እቲ ሓውናን ጐረቤትናን ህዝቢ ትግራይ ድማ ከም ጸላኢ ተቘጺሩ፡ ብቂምን ቅርሕንቲን ዝተሳወረ ንረብሓ ኢትዮጵያ ዝተሓንጸጸ፡ ንሃገራዊ ኤርትራዊ መንነት ዝግህስ፡ ሰራዊትና ምስ ጸላኢ ንክዓርኽ፡ ንሕና ወትሩ ንክንሓንኽ ዝገበረ ውሽጣዊ ኲናት ተወሊዑ። ታሪኽ ይድገም ከም ዝበሃል ኣብ ጊዜ ብረታዊ ቃልሲ፥ ኢትዮጵያ ብደገፍ ሶቬት ሕብረት ምብራቕ ጀርመን ኩባን ካልኦትን ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝፈጸመቶ ህልቂት ተረሲዑ፡ ኣብ’ዚ እዋን ድማ ኤርትራ ምስ ኢትዮጵያን ኢማራት ዓረብን ካልኦትን ተሻሪኻ ንመንነቱ ደው ዝበለ ህዝቢ ትግራይ ንምጥፋእ ዶብ ምስጋራ፡ ክትገልጾ ዘጸግም ክትርደኦ ድማ ዝኸብድ ግርምቢጥ ሽርክነት’ዩ።     

እቲ ናይ ሰላም ሃዋርያ ዝመስል ዝነበረ ኣብ ሓጺር ጊዜ ንናይ ኖበል ሰላም ሽልማት ዝበቕዐ ቀዳማይ ሚንስተር ኢትዮጵያ ነቲ ኩሉ ዝበሎ መብጸዓታት ናብ ቋንቋ ወራርን ኲናትን ቀይሩ፡ ምስ ባዕዳዊ ሓይሊ ሓቢሩ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ኲናት ምእዋጁ ንኩሉ ዘስደመመ’ዩ። ሕማቕ ዕድልና ኰይኑ ከኣ፥ መራሕ-ህግደፍ ምስ ቀዳማይ ሚኒስተር ናይ’ታ ንዓመታት ዘድመየትና ኢትዮጵያ ዘይቅዱስ ቃል-ኪዳን ኣሲሩ፡ ኣንጻር’ቲ ንናጽነት ኤርትራ ዝተሰለፈን ዝተሰየፈን ህዝቢ ትግራይ፡ ሰራዊቱ ኣብ ዘይምልከቶ ሓድሕዳዊ ኲናት ኣኽቲትዎ።

ኣብ’ቲ ቅድሚ ኲናት ምእዋጁ ዝነበረ ሃዋህው ሰላም ዘበሰረ ጽቡቕ ጉርብትና ብዝመስል ኣብይ ንኣስመራ ኢሳያስ ንኢትዮጵያ ክማላለሱ፡ ህዝቢ ክልቲኡ ሃገራት ድማ ሰላም ሃሪፉ ሓድሽ ለውጢ መጺኡ ፍቕሪ ስዒሩ ኢሉ ብዕልልታ ተቐቢልዎ። እንተዀነ እዚ ብስም ሰላም ዝተራእየ ናይ ክልተ መራሕቲ ዳንኬራ በዓንተቡኡ ጅምር ክብል ሕቡእ ዕላማ ከም ዝነበሮ ዝሕብር ንክልል ትግራይ ዘዋሰነ፡ ንጐንደር ባህርዳር ኣዋሳ ግና ዝሓቘፈ ምንባሩ ንኩልና ከገርም ጀሚሩ። ድሕሪ’ቲ ኩሉ ድራማ ድማ በቲ ናይ ሰላም ውዕል ዝበልዎ ዝተኣልመ ውዲት፡ ብወገን ኢትዮጵያ “ምኽባር ሕጊ” ብዝብል ጉልባብ፥ ብወገን ኤርትራ ድማ “ወፍሪ ንውሑስ ህላወ” ብዝብል ምስምስ፥ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ሰፊሕ ኲናት ኣዊጆም፡ ሰራዊት ኤርትራ ከኣ ብዕሊ ሃንዳሲ ኣካል ናይ’ዚ ወራር ኰይኑ፡ ምስ ጸላኢ ዓሪኹ ዶብ ሰጊሩ ናብ ውሽጢ ትግራይ ኣትዩ ወትሩ ዘሕንኽ ተግባር ክፍጸም ብጋህዲ ርኢናዮ። ኤርትራ ልዕላዊነታን ዶባታን ከተውሕስ ብኣህጉራዊ ሕጊ ዝተደገፈ መሰላ ኢዩ፡ ብስም ምውሓስ ዶብ ክትሰግር ግና ብሕጊ ዘሕትት ወራር’ዩ።

ህላወኡ ንምውሓስ ዝቃለስ ህዝቢ ትግራይ የስገኣኒ’ዩ ዝብል ማይ ዘይዓቊር ግርምቢጥ ስነ-መጐት ህግደፍ ማንም ክኣምኖ ዝኽእል የለን። እዚ መደናገሪ ምኽንያት ግና ነቲ ን20 ዓመት ንመናውሒ ስልጣን ዝተጠቕመሉ ወያነ ከም ጠንቂ ኩሉ ሽግራትና ገይሩ ንከእምን፡ ኣብ ክንዲ ንኩልና ዘርብሕ ጽቡቕ ጉርብትና ምፍጣር፡ ንሕና ክንህሉ፡ ወያነ ክጠፍኡ ኣለዎም ዝብል ናይ ዓሳታት ምብልላዕ ዝመስል እከይ ውሳኔ፥ መንእሰይ ኤርትራ ኣብ ዘይምልከቶ ውሽጣዊ ጉዳይ ኢትዮጵያ ንክሃልቕ ተፈሪዱ። ቀላይ ንጥሚቕ ተንቀላውጣ ከም ዝበሃል፥ እዛ ውሑድ ህዝቢ ዘለዋ ንእሽቶ ሃገረ-ኤርትራ ነዛ ልዕሊ ሚእቲ ሚልየን ህዝቢ ዘለዋ ወራሪት ኢትዮጵያ ክትረጋጋእ ኣለዋ ካብ ዝብል መስደመም ሓልዮት፡ መንእሰያት ኣህሊቕካ ቁጠባ ኣዕኒኻ፥ ነቲ ናይ “መደመር” ስነሓሳብ ዘቀላጥፍን ንልዑላዊነት ኤርትራ ኣብ ሓደጋ ዘውድቕን ከይከውን ኩሉና ክንጥንቀቐሉ ይግባእ።

እቶም ወትሩ ንህላወና ዘስግኡና ካብ 40ታት ጀሚሮም ዝፈላለዩና፡ ን30 ዓመታት ዘድመዩና፡ ኤርትራ መሬታ’ምበር ህዝባ ኣየድልየናን’ዩ፡ ኤርትራ ንክትግንጸል ውግእ ኣይመድለየን ነይሩ፡ ኤርትራውያን ካብ ኢትዮጵያ ምፍላዮም ሕጉሳት ኣይኰኑን ወዘተ እናበሉ ብልዑላዊነትና ዘሽካዕልሉ ስርዓታት ኢትዮጵያ፡ ታሪኹ ዝረስዐ ስርዓት ህግደፍ ምስኦም ምውጋኑ፡ ንሕድሪ ስዉኣት ጥልመት፡ ነዛ ሃገርን ህዝባን ድማ ንዕቀት ዘጉልሕ ሓቂ’ዩ። ሓንቲ ንርእሳ ብዘይ ቅዋምን ሕጊን እትመሓደር ሃገር፡ ዶብ ሰጊራ ዘራይ ኢትዮጵያ  ኰይና ሕጊ ከተኽብር፡ ጽምብላሊዕሲ መዓኮራ ዘይከደነት መሬት ከደነት ዘብል ንኩልና ዘነውርን ዘሕፍርን’ዩ።

ሽሕ’ኳ ንጊዜኡ ብግፋን ብሓይሊ ብረትን ንመንእሰያትና ናብ ዘይፈልጥዎ ቦታን ዘይምልከቶም ኲናትን እንተሸመምዎም፡ ንመንፈን ሞራልን ህዝቢና ግና ከቶ ክስዕርዎ ስለ ዘይክእሉ ኣደራዕ ዝመረሮ ህዝቢ ክለዓል ምዃኑ ክርድኦም’ዩ። ሰደትናን ዋሕድናን ካልእ ሽግራትናን ከይኣኽለና ኣብ ኲናት እንዳማትና ምስ ጸላኢ ምዕራኽከ ምስ ምንታይ ይቑጸር? ዝቐደመ ቊስሊ ከይሓወየ ህዝብና ብሕሰምን ስነ-ኣእምሮኣዊ ቅልውላውን እናተሳቐየ፥ ምስሊ ሃገርና ተደዊኑ፥ ሰራዊትና ብወራርን ዓመጽን ብሕብረተሰብ ዓለም ተዀኒኑ፥ ኣብ ሞንጎ ክልተ ጐረባብቲ ኣሕዋት ህዝቢታት ኤርትራን ትግራይን ድማ ናይ ቂምን በቀልን ሕነ ምፍዳይን ጸሊም ታሪኽን ናብ ዝለዓለ ጥርዚ ከም ዝበጽሕ ኰይኑ። ስለ’ዚ ኣብዚ ተኣፋፊ ህሞት ኣብ ዓሌታዊ  ኲናት ኢትዮጵያ ምእታው ሕጂኸ መንእሰይ ንረብሓ መን? ንምንታይ ዕላማ’ዩኸ ሃሊቑ? ኢልና ብተደጋጋሚ ክንሓትት ጥራይ ዘይኰነስ ዓገብ ክንብል ንኩልና ዝምልከት ሕልናዊ ሓላፍነት’ዩ።

ኣሉ ቀጣን እናበለ ካብ ህዝቢ ተሓቢኡ ዝኣተዎ ኲናት፥ ስርዓት ህግደፍ ካብ ትግራይ ክወጽእ ብኣህጉራዊ ማሕበረሰብን ደላይ ፍትሒ ኤርትራዊን ዝተገብረሉ ተደጋጋሚ ጻውዒት ነጺጉ፡ ኩነታት ብዘገርም ቅልጣፈ ተቐያይሩ፡ ሓይሊታት ምክልኻል ትግራይ ኣብ ሓጺር ጊዜ ዓወታት ክጓናጸፉ፡ ወረርቲ ሓይልታት ክሰዓሩን ክማረኹን ኣብ ዝረኣየሉ እዋን፡ እቲ ሕቶ ጐንደር ኬድካ እንታይ ኣምጻእካ? ኰይኑ። ኤርትራ ድማ ኣብ’ዚ ኲናት ትግራይ ኣሳሳዪት ወራር ኢትዮጵያ ምዃና፡ ነቲ ምስ ጸላኢ ዝዓርኽ ወትሩ ይሓንኽ ዝብል ኣርእስቲ ናይ’ዚ ጽሑፍ ዝያዳ ዘረጋግጽ ሓቂ’ዩ።

ዕላማ ናይ’ቶም ብታንክታትን ድሮናትን ዝተሰነዩ ወረርቲ ፈሺሉ፥ ዕጫኦም ክማረኹን ብጭሉቕ ክወጽኡን ኰይኑ፡ እቲ ዝተዓመጸን መሰሉ ዝተጋህሰን ህዝቢ ትግራይ ኣብ’ዚ ርሱን እዋን ሕነ ንምፍዳይ ዶብ ሰጊሩ ኲናት ክቕጽል ከም ዝኽእል ምግማቱ ኣየጸግምን። እንተዀነ ግና ጌጋ ብጌጋ ስለዘይእረም፡ ከም’ቲ ምትእትታው ኤርትራ ዝተቓወምናዮ፡ ገበሩኒ ክገብር ዓዲ ነየናብር ስለ ዝዀነ፥ ሓይልታት ምክልኻል ትግራይ ሕነ ካብ ምፍዳይ ክቊጠቡ ብዕቱብ ንላቦ። ሑጻን ማይን መታርፍቲ ከም ዝበሃል፥ ጐረባብቲ ኣሕዋት ህዝብታት ብሰላም ተሳንዮም ዝነብሩ ብሕድገትን ልቦናን ደኣ’ምበር፡ ሕነ ምፍዳይን ቀጻሊ ደም ምፍሳስን ነቲ ኩሉ ዝተፈጸመ ዕንወትን ኢሰብኣዊ ተግባራትን ከዐርዮ ስለ ዘይክእል፡ ሰዓሪ ዘይብሉ ኣጥፊእካ ምጥፋእ፡ ናይ እኩብ-ባዶ ጸወታ ወይ zero-sum game ጥራይ ኢዩ ውጽኢቱ።

ኣብ’ዚ ዘሎናዮ መበል 21 ክፍለ-ዘመን ግርጭታት ብውግእን ብብረትን ከም ዘይፍታሕ እዚ ንሸሞንተ ኣዋርሕ ኣብ ትግራይ ዝተኻየደ ኲናት ከም ዓቢ ኣብነት ክንጠቅስ ንኽእል። ክንስዕሮም ኢና ብዝብል ትዕቢት ዝኣተኻዮ ኲናት፡ ተመሊሱ ሂወትን ዕንወትን ከም ዘኽፍለካ፡ ምስኡ’ውን ስዕረት ከም ዘሎ ምርሳዕ ሓደገኛ’ዩ። ካብ ኲናት ዝርከብ ረብሓ ስለ ዘየለ ከኣ፡ ፍልልያት ብልቦናን ልዝብን ዳኝነትን ምፍታሕ ጥራይ’ዩ ዘዋጽእ።

ህዝብና ብድርብ ቀውሲታት ኲናትን ሕማም ኮሮና ቫይረስን ኣብ ዝጥቀዓሉ ዘሎ ሕሱም እዋን፡ ኩሉ ዓቕሚ ሃገር ንሰላምን ነዚ ሕማም ንምክልኻልን ክውዕል ይግባእ። ኩለን ሃገራት ህዝበን ከድሕና ኣንጻር ኮሮና ክታበት ዝዝርገሓሉ ዘለዋ ትስፉው ህሞት፡ ብኣንጽሩ እቲ ሓልዮት ህዝቢ ዘይብሉ ጊንጢ ስርዓት ህግደፍ ግና፡ ጉዳይ ኲናት ዓጥጥዎ ነቲ ብውድብ ጥዕና ዓለም ዝምእከል ኮቫክስ ዝበሃል ኣጋባብ ክታበት ተሓሲሙ ክሳብ ሕጂ ዘይምጅማሩ እናስደመመና፡ ህዝብና ንምድሓን ብህጹጽ ክታበት ክረክብ ድምጽና ከነስምዕ እዋኑ ይሓትተና’ሎ።

እምበኣር ካብ’ዚ ዘሎናዮ መዋጽኦ፥ ልዕሊ ኩሉ ካብ ኲናትን ወረ ኲናትን ርሒቕና፡ ነቲ ኣብ ሃገርና ዘሎ  ሕዱር ሽግራት ህጹጽ ፍታሕ ንምርካብ ብቀዳምነት ንስርዓዮ። ማሃትማ ጋንዲ “ከም’ቲ ክትርእዮ እትደሊ ለውጢ ኩን” ከም ዝበሎ፥ ሃገርና ካብ ቀጻሊ ኲናትን ስደትን ሕጊ-ኣልቦነትን እትድሕነሉ፥ ነዚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝተፈጸመ ወራር ከም መምሃሪን መለበሚን ክንጥቀመሉ፡ ካብ’ዚ ኲናትከ እንታይ ረቢሕና እንታይከ ከሲርና ኢልና ገምጊምና፡ መጻኢና ከነውሕስ ይግባእ። ደጋፊን ተቓዋሚን ዝብል ሻራዊ ፖለቲካ ገዲፍና፡ ኣንጻር ዓመጽ ምስ ውጹዕ ህዝቢ ደው ኢልና ዘየጣዕስ መርገጽ ንውሰድ። ኣብ ሃገርና ሕጊን ፍትሒን ክነግስ፡ ህዝብና ድማ ምስ ጐረባብቱ ካብ ጽልኢን ቂምን ሕነ ምፍዳይን ሓራ ኰይኑ ክነብር፡ ንመጻኢ ወለዶ ነባሪ ሰላምን ስኒትን ሰናይ ጉርብትናን ክነውርሶ ናይ ኩልና ሓላፍነት’ዩ።  

እግዚኣብሔር ንኤርትራን ህዝባን ይሓሉ!

ዘለኣለማዊ ዝኽሪን ክብሪን ንስዉኣትና!

ዶር ተስፋሚካኤል ገብረሕይወት፡ ካልጋሪ፡ ካናዳ።