The Dog who Owned Hoover Dam v The Man Who Owned Dam Adi-Halo / እቲ ንHoover Dam ዝወነነ ከልቢ ብመንጽር `ቲ ሓጽቢ ዓዲ ሃሎ ዝወነነ ሰብኣይ

The Dog who Owned Hoover Dam v The Man Who Owned Dam Adi-Halo.

እቲ ንHoover Dam ዝወነነ ከልቢ ብመንጽር `ቲ ሓጽቢ ዓዲ ሃሎ ዝወነነ ሰብኣይ

`A family away from home` ማለት ብመገሻ ካብ ገዛኻ ርሒቕካ ክንስኻ ምስ ስድራቤትካ ዘለኻ ኮይኑ ከምዝስምዓካ ዝገብሩ፡ መቐረት ኤርትራዊ ቤተሰብ ዘዘኻኽሩ ምቕሉላት ስድራቤት መሓርን ናጽነትን ምስ ደቆም፡ ካብ ሎስ ኣንጀለስ ናብ ላስቬጋስ ብነፋሪት ኣብ ክንዲ ትበርር፡ ቦታ መርኣዪ መታን ክኾነካ ብመኪና ከነብጽሓካ ምስ በሉኒ እቲ ድሮ ኣብ ሎስ-ኣንጀለስን ከባቢኣን ዝርአን ዝብጻሕን ከይተረፈ ከይሓልፈኒ ምእንታይ ላዕልን ታሕትን ክብሉዎ ዝቐነዩ ኳ እንተኸበደኒ፡ እቲ መቐረቶም ንስክፍታይ ስለዘሰነፎ ብኡንብኡ ንኺድ ኢለዮም። ነቲ ጥዑም ቅንያት ሕጉስ ጉዕዞ ተወሲኹዎ።

ወዮ ድኣ ነቲ ምስ ኩነታት ሃገርና ኣተሓሒዘ ጦብላሕታ ዘሕደረለይ ንእሽቶ ትዕዝብቲ ንጣዕሞም ሰጊረ ክብሎ ስለዘይደለኹ እምበር ሞገሰይን ምስጋናይን ከምዚ ሕጂ ዝገብሮ ዘለኹ ጭልፍ ኣቢልካ ዝሕለፍ ኣይኮነን። ብዝኾነ፡ ድሕሪ እቲ ዘይጓዳእ ኩነታት ኣየር ዝነበሮ ናይ ምድረበዳ ጉዕዞ ኣብ ላስቬጋስ ምስ በጻሕና`ውን ንጽብሓይቱ፡ ናብ ስራሕካ ከይኣተኻ ግድን ክትበጽሖ ዘለካ ቦታ ኣሎም ዓሰርተታት ኪሎሜተራት ናብ Hoover Dam ወሲዶምኒ።

ገና ነቲ ኣብ ደረት ክፍሊ ሃገራት Nevadaን Arizonaን ዝተደኮነ ሓጽቢ ብጽሕ ምስ በልኩዎ ቅድሚ ኹሉ ተመስጦይ ዝሰሓበ እቲ ኣመሪካውያን ኣብ ልዕሊ`ቲ ካብ 1931 ክሳብ 1936 ኣብ ዝተሃንጸ ዓቢ ሓጽቢ እሙን ዓርኪ እቶም ሰራሕተኛታት ዝነበረ `ሞ ኣብ 1941 ምስ ሞተ ኣብታ ተወሊዱ ዝዓበየላ ሓጽቢ ቀቢሮም ኣብ ልዕሊ መቓብሩ The Dog Who Owned a Dam ኢሎም ዝገበሩሉ መዘከርታ እዩ።

ኣመሪካውያን ይኹኑ እንግሊዛውያን ኣብ ልዕሊ እንስሳታት ዘለዎም ኣኽብሮት `ኳ እንተዘይሓደሰኒ፡ ብኡ መንጽር ነቲ ኣብ ሃገርና ኤርትራ ንወዲ ሰብ ብሕልፊ ብመራሕቱ ዝወርዶ ሕስረት ደጊሙ ከየተሓሳሰበኒ ኣይተረፈን። በዚ ኸኣ`የ፡ `እቲ ንHoover Dam ዝወነነ ከልቢ ብመንጽር `ቲ ሓጽቢ ዓዲ-ሃሎ ዝወነነ ሰብኣይ` ዝብል ዘለኹ።

እቲ ብውሑዱ ንጸገም ማይ ኣስመራ ክፈትሕ ትጽቢት ዝተገብረሉ ሓጽቢ ዓዲ ሃሎ ክህነጽ ከሎ፡ ካብ ኣስመራ ከይተረፈ ኣስታት 30 ኪሎሜተር ዝወፈሩ ኣዴታትን ቆልዑን እዮም እምኒ ደርብዮምሉ። እንተኾነ፡ እቲ ሓጽቢ መሐከልን መጀለብን ኢሳይያስ ኮይኑ ደኣ`ዩ ተሪፉ እምበር ፍረ ኣይተረኽቦን። እታ ኣብ ግዜ ጥልያን ብቦምባ ማይ ዝበጽሓ ዝነበረ ኣስመራ ከም ቀደማ ብስእነት ማይ ተዋሪዳ፡ እቶም ዓዲ-ሃሎ ወፊሮም ኮረት ዘቐበሉ ቆልዑ፡ ኣብ ጽርግያ ካብ ዝነትዐ ቦምባ ጥዕንኡ ዘይተሓለወ ማይ እንተረኸቡ ጨቖቕ ክብሉ እዮም ተራእዮም። 

ኢሳይያስ ንዓዲ ሃሎ መሐከሊ ይጥቀመሉ ኣሎ ክብል ከለኹ ተራ መሐከሊ ማለተይ ኣይኮነን። ካብቶም ካብ ዓመት ናብ ዓመት እምነት እናጒደለሎም ዝኸደ፡ ብተገዛእነቶም ከይተረፈ ፍጊዕ ዝበሉዎ ተለኣኣኽቱ ክርሕቕ ጥራይ ኣይኮነን ኣብ ዲጋ ዓዲ-ሃሎ ሰፊሩ ዘሎ። እቲ ሓደ እዋን ንገማግም ባሕሪ ባጽዕ ካብ ጸላእቲ ደጀን ደኾን ይኾነኒ ኢሉዎ ዝነበረ ኢሳይያስ ምትእምማን ስኢኑ፡ በርጊጉ፡ ናብ ከበሳ ተመሊሱ ካብ ጸላእቱ ዕርዲ ዝኾኖ ንእሽቶ ባሕሪ ክስርሕ ነይሩዎ። እቲ ኣብ ሓደ ደረት ዲጋ ዓዲ-ሃሎ ከም ሃብታማት ሓረስቶት ኣፍሪቃ ገዛ ሃኒጹ ዝነብር ዘሎ ኢሳይያስ፡ እቲ ሰብ ሰርሖ ቀላይ ብነብሱ ካብ ዝደልዩዎ ጸላእቲ ዘተኣማምን መሕብኢ ኮይኑኒ ኣሎ ኢሉ ከምዝሓስብ ኣብቲ ቦታ ወሲዱዎ ዘሎ ዓመታት ንባዕሉ ምስክር እዩ። ካብ ዞባ ናብ ዞባ ሰሙናዊ እናተንቀሳቐሰ `ደባይ ፕረዚደንት` ኮይኑሉ ዝነበረ ዓመታት እቲ ንቲቪ-ኤረ ጥራይ ዝሰምዕ ምስኪን ህዝቢ ኤርትራ ልምዓታዊ ስርሓት ዝከታተል ዘሎ ይመስሎ ነይሩ ክኸውን ይኽእል እዩ። ንሱ ግን ብኣመና ምንቅስቓስ ካብ ጸላእቱ እዩ ዝሃድምን ዝኽወልን ነይሩ። ብተወሳኺ፡ ነቲ ኣብ ኢትዮጵያ ብመሪሕነት 1ይ ሚኒስተር መለስ ዜናዊ ዝህነጽ ዝነበረ፡ `ፕሮጀክት ጻዕድ ኣሓርማዝ` ክብል ዘናሽዎ ዝነበረ ህዳሰ ግድብ ንዝተሰመዖ ቅንእን ህልኽን ምወጽኢ`ውን ገይሩዎ እዩ። ኢሳይያስ፡ ብዘይካ ብዛዕባ ነብሱ ብዛዕባ  ህዝቢ ኤርትራ ሓሲቡ ኣይፈልጥን እዩ።

ብዝኾነ፡ ዲጋ ዓዲ ሃሎ ነቶም ብፍቕሪ ውልቀመላኽነቱ ሃለዋተን ዘጥፍኣ ኣንስቲ ማጨሎተን ምዃኑ `ውን ነቲ እንዳ ጠንቆልቲ ዝመላለስ ኢሳይያስ ካልእ ተወሳኺ ጸጋ ዓዲ-ሃሎ እዩ።

በቃ፡ ጥቕሚ ናይቲ ክንደይ ገንዘብን ጉልበትን ህዝቢ ኤርትራ ዘህለኸ ዲጋ ዓዲ-ሃሎ በዚ ንኢሳይያስ ዘለዎ ጸቢብን ድሑርን ውልቃዊ ረብሓታት ጥራይ እዩ ዝምዘን።

ብኣንጻሩ እቲ ቅድሚ 85 ዓምታት ኣብ እዋን`ቲ Great Depression ተባሂሉ ዝፍለጥ ጽንኩር መዋእል ኣመሪካ ዝተሃንጸ፡ እቲ ከልቢ ብኽብረት ዝዝከረሉ ዘሎ ካብ ላስ-ቬጋስ 48 ኪሎሜተር ርሒቑ ዝርከብ Hoover Dam ግን ንኽፍሊ ሃገራት ኔቫዳ፡ ኣሪዞናን ካሊፎርንያን ምንጪ ጸዓት ኮይኑ ዘገልግል ንዓመት ብሓደ ሚልዮን ቱሪስት ዝብጻሕ ኣገዳሲ ቑጠባዊ ኣበርክቶ ዘለዎ ሓጽቢ እዩ።

ኣብቲ ክንድ`ዚ ዝኣክል ዓቢ ቁጠባዊ ጠቕሚ ዘለዎ ሓጽቢ፡ ነቲ እሙን ዓርኪ እቶም ሰራሕተኛታት ዝነበረ ከልቢ ዘይምርስዖም ከኣ `የ ነቶም ኣመሪካውያን ዘድነቕኩዎም። እቲ ብነጻ ጉልበት መንእሰያት ሃገራዊ ኣገልግሎታትን ኣዴታትን ንዘስርሖ ዲጋ ዓዲ-ሃሎ ንውልቁ ዝወነኖ ስአብኣይ ግን፡ ኣሽንባይ ዶ ንረሃጽን ጉልበትን መንእሰያት ኤርትራ፡ ንመስዋእቲ እቶም ናጽነት ኤርትራ ዘረጋገጹ ጀጋኑ ኤርትራ `ኳ ኣይዘከሮን። ንዓኣቶም ረሲዑን ኣረሲዑን፡ ነታ ብሃታ ሃታ ንመዘከርታኦም ዝተተኽለት ሽዳ ከይተረፈ ምሕዩ፡ ኣብ ማእከል ኣስመራ ሓወልቲ ራሻዊ ደራሲ ፑስኪን ተኺሉ `ሎ። እቲ ዝገርም ግን፡ ናይቲ ከም ኣመሉ ብስም ህዝቢ ኤርትራ ንውልቁ ዝተቓለሰን ብጸጋታት ኤርትራ ንውልቁ ዝነበር ዘሎን ኢሳይያስ ኣይኮነን። ንሱ ደኣ መዓስ ንዲጋ ዓዲ-ሃሎ ጥራይ ንህዝቢ ኤርትራ ብዓቢኡ እንድዩ ከም ጊላኡ ወኒኑዎ ዘሎ። ኢሳይያስ ን50-60 ዓመታት ደም ህዝቢ ኤርትራ ሰትዩ ክንሱ፡ ኣብ ክንዲ `ይኣኽለካ ተረታዕ ብሕጊ` ዝብሃል፡ `ወዲ ኣፎም ብሪ` እናተባህለ ብግዳያቱ ይዝመረሉን ይውደስን ምህላዉ እዩ እቲ ዘሕንኽን ዘሕፍርን ውድቀት።

ብሓቂ ክርአ ኸሎ፡ እቲ ንHoover Dam ዝወነነ ከልቢ ብመንጽር `ቲ ንሓጽቢ ዓዲ ሃሎ ዝወነነ ሰብኣይ ክርአ ኸሎ፡ ናይ ከልብን ናይ ሰብን ፍልልይ ጥራይ ኣይኮነን ዘለዎም። ሰይጣን ዓዲ-ሃሎ ካብ ከልቢ ይኹን ካብ ሰብ ክፋኡ መወዳድርቲ የብሉን።

ምልኪ ይፍረስ፡ ሕጊ ይንገስ፡ ወራሪ ይደምሰስ!

ኣማኑኤል ኢያሱ  – ካብ ኔቫዳ ሕመኣ