ፎቶግራፍ (caption of the photo). That says “Welcome Refugees) ረፊጂ ብድሓን ምጹ
ኣብ 2016 ዝተኻየደ ልዕሊ 30,000 ዝርከብዎ ዓወታት ዝተረኽቦ ሰልፊ ኣብ ለንደን።
ኣብዚ ጊዜ እዚ ፖለቲካዊን ዲፕሎማሲያውን ሃዋሁው ንረብሐ ደለይቲ ፍትሒ ይልወጥ ኣሎ። ክምዝመዝ ዘለዎ ብደሆ እዩ።
ጴጥሮስ ተስፋጊዮርጊስ
እዚ ኣብ ዞባና ዝኸይድ ዘሎ ሐድሽ ምዕባለታት ንደለይቲ ፍትሒ ምቹእ ናይ ቃልሲ ማዕጾ ከፊቱ ይርከብ። ስለ ዝኾነ ደለይቲ ፍትሒ ናይ ስራሕ መደባት (action plan) ተሊሞም ኣብ ግብሪ ከውዕልዎ ጊዚኡ ሕጂ እዩ። እዚ ጊዜ ኣብ ወጻኢ ዘለና ደለይቲ ፍትሒ ምስቶም ምስ ውጹዕ ህዝቢ ኤሪትራ ዝደናገጹ ባእታታት ምስራሕ ወይ ካብኦም ዘድሊየና ሐገዝ ምሕታት ማዕጾ ተኸፊቱልና እዩ። እዚ ማዕጾ ክንጥቀመላ ዲና ? ዝብል ሕቶ ግን ኣሎ።
እዚ ተጋሂዱ ዘሎ ሐዲሽ ለውጥታት ንምብራህ ሐደ ሐደ ሱር በተኽ ዝኾነ ውሳነታት ምጥ ቃስ ኣድላይ እዩ።
- ብ 25 ሰነ 2020 ኣብ ፓርላማ ጀርመን ብዛዕባ ኤርትራ ዝተኻይደ ኮንፍፈረንስ። እዚ ኣኬባ ብዛዕባ ኤርትራ ዕሙቅ ዝበለ ፍልጠት ዘለዎም ኣቅረብቲ ዘኤንገደ ኮንፈረንስ ነይሩ። ንሳቶም ኣብ ኤርትራ ዘሎ ምግሃስ መሰል ህዝቢ ኤርትራ ረኢቶኦም ኣቅሪቦም። ኩሉ መዳያት ግፍዒ ስርዓት ኢሳይስ ገምጊሞም ሐደ ሱር በተኽ ዝኾነ መደምደምታ በጺሖም። ንሱ ከኣ መንግስቲ ኤርትራ ምግሃስ መሰል ኤሪትራውያን ጠጠው ከብል ፍጺሙ ኣይደልን እዩ። ድሕሪ ደጊም ጠጠው ከብሎ እዩ ኢላካ ምሕሳብ ነበስኻ ምትላል ጥራሕ እዩ። ድሕሪ ብዙሕ ምክታዕ እቲ ውጹዕ ሕዝቢ ክሕገዝ እንተ ኮይኑ ምስተን ናይ ዲሞክራሲ ምንቅስቃሳት (ደለይቲ ፍትሒ ) ምትሕብባር ክግበር ኣለዎ ኢሉ ኣኼብኡ ዛዚሙ። ኣብዚ 60 ሰባት ካብ 10 ዓድታት ተካፊሎም ነይሮም። ካብኣቶም ኣባላት ዝተፈላለያ ናይ ጀርመን ፖለቲካዊ ፓርቲታት ይርከብዎም። ኣባላት ናይ ሰለስቲ ናይ ደለይቲ ፈትሒ ኤሪትራውያን ማሕበራት እውን ተኻፊሎም። ኣቶ ሙሉብርሃን ተመልሶ ካብ ማሕበር ምግሃስ መሰል ሰብ ኣብ ኤሪትራ፣ ነይዘርላንድ (Foundation of Human Rights for Eritreans (The Netherlands) እዛ ማሕበር እዚኣ ንኤሮጳዊ ሕብረት ኣብ ፍርዲ ቤት ዝኸሰሰት እያ። ካልኣይ ዶክተር ዓወት ከሰተን ተመልሶ ገብረየሱስ ካብ ማሕበር ኤሪትራውያን ንዲሞክራሲ ኣብ ሃገር ጀርመን፥ (the Eritrean Associations for Democracy) ሳልሳይ ከኣ ጴጥሮስ ተስፋጊዮርጊስ ኣባል ኤሪትራ ፎካስ – ዩናይትድ ኪንግዶም። ። እዚ ሱር በተኽ ውሳኔ ኣብ ብዙሓት ሃገራት ጽልዋ የሕዲሩን የሕድርን ኣሎ። እዘን 3 ማሕበራት ኣብ ስርሔን ክተሓባብራ ተሰማሚዐን ኣለዋ::
- ኣብ ጀነቫ ስዊዘርላንድ ብዕለት 30 ሰነ 2020 መበል 44 ናይ ሕቡራት መንግስታት ሰብኣዊ መሰል ኮሚሽን ኣኼባ ተኻይዱ። ኣብዚ እውን እታ ንሽላ ዝተከኤት ናይ ሕቡራት መንግስታት ፍልይቲ መዝጋቢት ሰብኣዊ መሰል ግህሰታት ኣብ ኤርትራ (special Rapportaire) ዳኒኤላ ክራቨትስ “ ኣብ ኤርትራ ዝኾነ ይኹን ለውጢ ኣብ ምግሃስ ሰብኣዊ መሰል ከምዘይተገብረ” ኣብሪሃ ። ብዙሓት ወከልቲ ሃገራት እናተንስኡ ዝግበር ዘሎ ግፍዒ ኣስሚሮምሉ። ጭቆና ይቅጽል ስለ ዘሎ ዳኒኤላ ክራቨትስ ንሓደ ዓመት – ስርሐ ክትቅጽል ብብዝሒ ድምጺ ወሲኖም። እዚ ግን ኡኹል ኣይኮነን። ዳኒኤላ ክራቨትስ – ኤርትራ ከይትኣቱ ተኸልኪላ ክነሳ ካብ ሕቡራት መንግስታት ንመንግስቲ ኤሪትራ ዝበጽሖ ስምዕታ ይኹን ኩነኔ ኣይነበረን። ኢሪትራ እንተዘይኣትያ ዝተዋህባ ሐላፍነት ኣብ ግብሪ ከተውዕሎ ኣይትኽእልን እያ። እዚ ኣሽካዕላልን ንዕቀትን ሕቡራት መንግስታት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤሪትራን እዩ። እዚን ወዲ ከምዝን ንሕልና ዳኔኤላ ዝተንከፈ ክኸውን ይኽእል እዩ ብፍቃዳ ካብ መዝነታ ከትወርድ ዘገደዳ። ዳኒኤላ ኣብ ኤርትራ ከይዳ ቤት ማእሰርቲ ከይ በጽሔት ምስ ወልቀ ሰባት ከይተዛረበት ዓይኒ ምስክር ክትከውን ኣይትኽእልን እያ። እቲ ዝኸይድ ዘሎ ጭቆና ግን ኣብ ደገ ኮይና ትከታተሎ ኣላ። ኣብ ክንደኣ ሱዳናዊ መሐመድ ዓብደልሰላም ባቢኬር ተመሪጹ ኣሎ። ከም ዳኔኤላ – ናብ ኤሪትራ ምእታው ኣይፍቀደሉን እዩ። ንሕቡራት መንግስታት ግን ንህዝቢ ዓለም ንድሕነት ህዝቢ ኤሪትራ ንሰርሕ ኣለና ዝበል ጉልባብ ኮይንዎም ኣሎ። ነዚን ወዲ ከምዝን ከኣ እዩ እቲ ኣብ ዲስፖራ ዘሎ ደላይ ፈትሒ ዓው ዓው ክብለሉ ዝነበሮ።
- ጀርመን እታ ፈላሚት ንመንግስቲ ኤሪትራ ሐገዝ ዘቋረጸት ሃገር እያ። ድሕሪ ናጽነት ጀርመን ካብቶም መጀመርያ ኣብ ምሕዋይ ቑጠባ ኤርትራ ዝተዋሰኤት እያ። ዝኾነ ኣብ ጀርመን ዝነበር ሰብ ሞያ ኤርትራዊ ክሕግዝ ኣብ ዓዲ እንተ ክኣቱ መዲቡ ናይ 2 ዓመት ከምቲ ኣብ ጀርመን ዝረኽቦ ዝነበረ ዶሞዝ ክትገብረሉ ወሲና። ናይ ባዕላቶም ትካል ዘቁሙ ከኣ ክሳብ 2 ሚልዮን ብር ከተለቅሕ ። ነዚ ተካይድ ኡሺ ኤይድ ዝተባህለት ሐያል ደጋፊት ነጻነት ኤርትራ ኣባል ፓርላም ናይ ጀርመን ዝነበረት እያ- ንክልተ ዓመት ከኣ ኣብ ኣስመራ ቤት ጽሕፈት ነይሩዋ። ኣብ 1987 ካልኣይን ሐድነትን ጉባኤ ህዝባዊ ግንባር ተኻፊላ ኢያ። እዚ ኩሉ እናትገብረ ግን ድሕሪ ነጻነት ደገፍትናን መወልትናን ዋጋ ኣይተዋህቦምን። ኣብ ክንድኡ ዕንቅፋታት የውርዱሎም ነይሮም። ሲዒቡ ናይ ጀርመን ግብረ ሰናይ ኣብ ኤሪትራ ምስተን ናይ ካልኦት ዓድታት ገበርቲ ሰናያት ካብ ኤሪትራ ተሓግሒጎም ተሰጒጎም እዮም። ሐደ ነገር ግን ኣሎ ጀርመን ጠባይ ናይዚ ስርዓት ኣቀዲሞም ስለ ዝፈለጥዎ ጭቆና ጠጠው ከብል ዝኽእል ስርዓት ኣይኮነን ኢሎም ሐገዞም ቕድሚ ኩሉ ጠጠው ዘበልዎ።
- መንግስቲ ኣመሪካ ሐገዛ ጠጠው ከምዘበለቶ ኣዊኛ ። መንግስቲ ኤርትራ መሰል ህዝቢ ኤርትራ ምጥሓስ ጥራሕ ዘይኮነ ኣብ ዘይሕጋዊ ምስግጋር ስደታኛታት ኢዳ ከም ዘእተወት እውን ሓደ ካብቲ ምኽንያት እዩ። ፕረሲደንት ትራምፕ ኣቢይ ኣሕመድ ናይ ዓለም ናይ ሰላም ሽልማት ዝረኸበ- ናተይ ጻዕሪ እዩ ይብል ነይሩ። ኢሳያስ ግን ሰላም ምስ ኩሉ ህዝቢ ኢትዮጵያን ኣብ ክንዲ ዝገብር ናይ ጽልእን ናይ ጎንጽን ነቢይ ኮይኑ ነቲ ሰላም ስለ ዝዘረጎ ተወሳኺ ምኽንያት መነጸሊኡ ክኸውን ይኽእል እዩ።
- ሚካኤል ሩቢን ዝተባህለ ኣመሪካዊ ንሰበ ስልጣን ኣመሪካ ኣቤቱታ ኣቅሪቡ “ሰብ ስልጣን ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ነቶም ኣብ ውሽጥን ኣብ ወጻኢን ንለውጢ ዝቃለሱ ዘለዉ ኢሪትራውያን ነቲ ኢሳያስ የዕኒዩዎን ኣዳኺምዎን ዘሎ መንግስታዊ ትካላት ክነድቅዎ ሰበስልጣን ኣመሪካ ክትተሓባበርውም ኣለኩም ይብል”እዚ ንኣምባሳዶር ኮሄን ቁጹር ናይ መንግስቲ ኤርትራ ተጣባቂ (lobbist) ኣብ ኮንግረስ ዋጋ ከም ዘይብሉ ገይሩዎ ኣሎ ማለት እዩ።
- ኣስካሕካሒ ኩነታት ስደተኛታት ኣብ ሊብያ። ጓል ሀገረ ፓላንድ ናይ ድራማ ጸሓፌት ካሲያ ግሎዊካ ኣብ ሐቂ ታሪኽ ዝተመስረተ ናይ ራድዮ ተዋስኦ (ድራማ) ኣዳሊያ – ነቲ ዘይሰብኣዊ ዘስካሕክሕ ኣተሓሕዛ ስደተኛታት ኤሪትራውያን ኣብ ዚንታን ዝበሃል ሰፈር ስደተኛታት ኣብ ሀገረ ሊብያ ኣቃሊሓቶ ። እታ ተዋስኦ “ ሊልያን” ትበሃል። ኣብ ዓቢ ፈስቲቫልን ኣብ ኣብ 2 ራድዮ ጣብያታት ፖላንድ ተሰሚዓ። እቲ ኣብ ሊብያ ዘሎ ኩነታት ስደተኛታት እቲ ዝኸፋኤ ንዓለም ሕብረተሰብ ዘሕፈር ኮይኑ ዘሎ ብድራማ ገሊጻቶ። እቲ ድራማ ብዕላል ኣብ መንጎ እታ ተዋሳኢት – ካሲያን ኣብ ዚታን ሊብያ ዘሎ ግዳይ ተስፋይ ዝብሃል ኢሪትራውን እዩ ተኽይዱ። ካሲያ ኣብ ኣብተን ክልተ ናይ ብሕቲ ረድዮታት ስልማት ረኺባትሉ እያ። እዚ ክኸውን ዝኸኣለ ሳላ ተክነሎጂ እዩ። ብባህልን – ብራሕቂ ቦታን ክራኸቡ ዘይኩእሉ ተስፋይን ካስያን ብመራኸቢ ብዙሐን ተራኺቦም። እሞ ስቃይ ኤሪትራውያን ሰማይ ዓሪጉ ኣብ ዘይትጽበዮ ሃገራት ምድንጋጽ ይገድፍ ኣሎ።
- ኢድ ምትእታው ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ኢትዮጵያን ሳዕቤናቱን። ኢሳያስ ነቲ ናይ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ ናይ ሰላም መልእኽቲ ኣብ ክንዲ ብቅንዕና ዝቕበሎ ነቲ ኣብ መንጎ ወያነን ኣቢይ ኣሕመድን ዘሎ ግርጭት በንዚን ወሲኹሉ ንኢትዮጵያ ኣብ ዝኸፍኤ ኩነታት ክትበጽሕ ዓቢ እጃም ኣበርኪቱ። ኣብዚ ኢሳያስ ምስ ኣቢይ ወጊኑ ክሳብ ኤሪትራውያን ዑጡቃት ናብ ኢትዮጵያ ስለ ዝለኣኸ – ዓበይቲ ናይ ፖለትካ መራሕቲ ኢትዮጵያ ከም ልደቱ ኣያለው -ጆሃር መሐመድ ዝርከብዎ ንኢሳያስ ኢድካ ኣክበልና እናበሉ ይኸስዎ ነይሮም። ሕጂ ግን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ይረከቡ። ብሰንኪ እዚ ኢሳያስ ናይ ሰላም ሰብ ከም ዘይኮነ ንዓለም በሪሁሉ እዩ። ኢሳያስ ነቲ ጭኩናት ብሄራት ኢትዮጵያ ኣንጻር ደርግን ሀይለስላሰን ተቃሊሶም ፈደራልያዊ ስርዓት ዝተኸልሉ ስርዓት ንምፍራስ ዓቢ ተራ ይጻወት ኣሎ። ህዝባዊ ግንባርን ተጋድሎ ሐረነት ኤሪትራን እውን ነዚ ምልኪ ኣምሓራ ንምውዳቅ ምስ ግንባራት ናይ ጭቁናት ቢሄራት ከምኒ ወያነን፣ ኦሮሞን፡ሲዳማ፥ ሶማል ኢፒኣርፒ ካልኦት ህዝባዊ ምንቅስቃሳትን ተሓባቢሮም ሰሪሖም እዮም። ደርጊ ከኣ ተሳዒሩ። ዝተሳዕሩ ናይ -ሀይለ-ስላሴን ደርግን ተረፍ መርፍ ዝኾኑ ገዛእቲ ኣምሓራ ግን ነቲ ተሳዒሮም ዘጥፍኡዎ ልዕልነት ክመልስዎ ዕድል ረኺብና ኢሎም ኣብ ጊዜ ሰላም – ጥሩምባ ሰላም ከይወቅዑ- ናይ ጽልኢ ቃላት እናተጠቅሙ ሓያል ሳይበር ኩናት ኣንጻር ወያነ ፈንዮም ። እቲ ምኽንያት ወያነ ከይጥፋእካ ልዕልነት ኣምሐራ ኣይከኣልን እዩ ዝብል ኣተሓሳስባ እዩ። እቲ ፕሮፖጋንዳ ሐያል ነይሩ። ናይ ብዓል ኢሳት ግንበት ሰባትን ካብ ዋሽንግቶን ዝፍኖ ዝነበረ ናይ ጽልኢ ጎስጓሳት- ናይ ዓሌት ምጽናት ጎስጓስ (ethnic cleansing) ነይሩ ክበሃል ይኸኣል ምኽንያቱ ኣብ ጎንደርን ኣብ ካልእ ከባቢታትን ዝነበሩ ትግራዎት ንብረቶም ሐዊ እናእተዉ ምግፋዕ ምስ ጀመሩ ኣሸሓት ትግራዎት ክሳብ ኣብ ሱዳን ተዓቂቦም እዮም ። ኢሳያስ ግን ምስ ኣቢይ ኣህመድ ስሙር ግንባር ገይሩ ንወያነ ከጥፍእ ተንቀሳቂሱ። ኢሳያስን ኣቢይን ንወያነ ሲዕሮም ንህዝቢ ትግራይ ከንበርክኽዎ ውዱእ ገይሩም ወሲዶሞ። ብድሕሪኡ “ስንኻ እናመወጽካ ሰተት ኢልካ ንኤርትራ ምግባጥ ነይሩ”። እዚ ውዲት ግን ኣብኡ ከይተበጽሔ ወያኔ ዘይዕጸፍ ሐጺን ኮይኑ ድኣ ኣፍሸሎም። ፕራይም ሚኒስተር ኣቢይ ምኽሪ ኢሳያስ ተኸቲሉ ንህዝቢ ኢትዮጵያ ብሞትን ማእሰርትን ምንዝባልን ኣብ ድቅድቅ ጸልማት ይእቲዩዎ ይርከብ። እዚ ግን ንዓና ንኤርትራውያን ብሕልፊ ነቶም ኣብ ሃይለስላሴ ዩኒቨርሲቲ ኣዲስ ኣበባ ዝተማሃርና – ኣብ ሰላማዊ ሰልፍታት – ምዳቅ ሀይለሰላሰ ዝተኻፈልና ዘሕዘነና ጉዳይ እዩ። ብዙሓት ገስገስትን ዲሚክራሲይውያን ኢትጵያውያን መሰል ርእሰ ውሳነ ኤሪትራውያን ደጊፍም እዮም። ንመሰል ረእሰ ውሳኔ ኤሪትራ ትርከቡም ጭቑናት ኣህዛብ ከይፈርሔ ተማጊቱ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ተመሃሮ ምንቅስቃስ ነጥቢ መቀይሩ ዘምጺኤ- ዋልልኝ መኮንን እዩ። እዝከረኒ ዋልልኝ- ንኤሪትራውያን ዓቢ ክብሪ ዝነብሮ ሰብ ነይሩ። ደርፊ ተበርህ ተስፋሁነይ “እቲ ገዛና ዓቢ ህድሞ ቱዃን ቁንጪን መሊኦሞ” ትብል ብጣዕሚ ይፈትዋ ነይሩ። ንሱ ምስ ካልኦት ብጸቱ ናብ ሜዳ ኤርትራ ውትህድርና ክመሃሩ ተቢጊሶም፥ ነፋሪት ጭውዮም ክኸዱ መሪጾም ኣብታ ነፋሪት ብኣንጻር ምጥላፍ ነፈርቲ ኮማንዶ ተቀቲሎም። ኣብታ ነፋሪት ንዓታቶም ክረክብ ካብ ሜዳ ዝተላእከ ተጋዳላይ ኣማኒኤል ዮውሃንስ (ራድዮ) ሓው ዘምህረት ዮውሃንስ፡ ማርታ ጟል ጀነራል መብራህቱ ሳልሳይ ካልእ ኤርትራዊ ነይሮም -ስሙ ረሲዔዮ- እቶም ዝተረፉ ኣምሐሩን ካብ ካልኦት ቤሄራትን ነይሮም። ኢሪትራውያን ኣብቲ ብተመሃሮ ኣዲስ ኣበባ ዩኒቨርሲቲ ኣንጻር ጨቖና መስፍናዊ ሰርዓት ሃይለ ስላሰ ዝኸይድ ዝነበረ ቃልሲ ዓቢ ተራ ተጻዊቶም እዮም። ከም ተመስገን ሃይለ፣ ጲጥሮስ ዮሃንስ ኣድጎይ- (ክልቲኦም ኣብቲ መጺሔት ናይ ገስገስቲ ተመሃሮ- ኣዳለውቲ ነይሮም እዮም) ከምኡ እውን ኣብ “ጥሕሻ” ናይ ኤርትራ ብስቱር ትዝርጋሕ መጺሔት። ካብቶም መንካዕ ተባሂሎም ኣብ ሜዳ ዝተቀንጸሉ ብሕልፊ ዮሃነስ ስብሃቱ ክለሰ ሓሳባዊ መምህር ቀንዲ ኣማኸሪ ብርሃነ መስቀል ረዳ መራሒ ገስገስቲ ማህበር ተመሃሮ ዩኒበርሲቲ ዝነበረ ። ብርሃነ መስቀል ትግራዋይ እዩ። ንሱ ነታ መጀመርያ ብረታው ቃልሲ ዝጀመረት (Ethiopian Peoples Revolutionary Party ( EPRP) ኣቦ መንበራ ነይሩ። እዚ ዝምድናታት መትከላዊ እዩ፡ ፍትሓዊ እዩ – ዝተጨቆኑ ህዝብታይ – ሐቢሮም ንመሰሎም ስለ ዝቃለሱ እዩ። በዓል ኢሳያስን ኣቢይን ሒዞሞ ዘለዎ ክልሰ ሐሳብ (ideology) ንሕዝቢ ጪኲንካ ምልኪ ምንጋስ እዩ። እዚ ኣንጻር ናይቲ ንመስፍናዊ ንምውዳቅ ዝተገብረ ቃልሲ ስለዝኾነ ንኤሪትራ እውን ሐደገኛ እዩ ። ድሮ ንኤርትራ ንምግባጥ ሕልሚ ገዛእቲ ኣምሓራ ኣበራቢሩ ዘሎ ናይ ዓመጽቲ ኣይድዮሎጂ እዩ። በዓል ኣቢይ ንትግራይ እንተዝስዕሩ ኢሳያስ እናተሐጎሰ ናይ ህዝቢ ኤረትራ ወዳኢ ኾይኑ ምፈረመሎም መታን ሕጋዊ ተባሂሉ ብሕቡራት መንግስታት ክጸድቅ። ኣቢይን ኢሳያስን ዝዕወቱ መሲልዎም ድሮ ብሐገዝ መንግስቲ ፈረንሳ ናይ ባሕሪ ሐይሊ ኢትዮጵያ ኣብ ባጽዕ ክገብሩ ወዲኦሞ ። ብዝየገድስ ኤርትራ ገና ኣብ ሐደጋ እያ ዘላ። ምጽሕታር ኩናት ኢሳያስ ድልየትን ረብሓን ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን። ስለዝኾነ ኣብ ኣብ 1998 ኩናት ምስ ኢትዮጵያ ምስ ተጀመረ ኣነን ብጾተይን ዜጋታት ንሰላም (Citizens For Peace) ዝስሙ ማሕበር ምስ ኢትዮዩጵያውያን ሰላም ክግበር ከም ዘለዎ ጎስጟሳት ጀሚርና ነርና ።
- ፓርላማ ናይ ሕብረት ኤውሮጳ ብዕለት 8 ጥቅምቲ 2020 ዘካየዶ ኣኼባ ንሽወደናዊ ኤሪትራዊ ጋዜጠኛ ዳዊት ኢሳቅ ብዘይ ፍርዲ ን19 ዓመታት ዝተኣስረ ክፍታሕ ከምኡ እውን ንኹሎም ናይ ሕልና እሱራት – ጋዜጠኛታት- ናይ ፖለቲካ ናይ ሃይማኖት እሱራት ብዘይ ዝኾነ ይኹን ቅድመ ኩነት ክፍትሑ ውሳኔ የሕሊፎም። እዚ ፓርላማ (ባይቶ) ንኮሚሽን ኢሮጳዊ ሕብረት – ነቲ ኣብ ኤርትራ ብሃገራዊ ኣገልግሎት ዝስራሕ መገዲ ናይ ገንዘብ ሐገዝ ምግባሩ ኮኒኑ። እቲ ሐገዝ ብጥብቂ ንህዝቢ ዘገልግል ክኽወን ከምዘለዎን ብሃገራዊ ኣገልግሎት ብነጻ ጉልበት ዝግበር ኩሉ ሐገዛት ጠጠው ክብል ወሲኖም። እዚ ውሳኔታት ብ 663 ድምጺ ተደጊፉ 19 ተቋዊሞሞ 13 ከኣ ዘየድምጹ። ብተወሳኺ ኣባላት ኤሮጳዊ ሕብረት ንዳዊት ኢሳቅ ኣበይ ተኣሲሩ ከምዘሎን ጉዳይ ጥዕናኡ ክንገሮምን ኣብ ቤት ማእሰርቲ ክበጽሕዎ ክፍቀደሎም ንመግስቲ ኤሪትራ ሓያል ጻዊዒት ኣቅሪቦም።
እዚ መርገጺታት ንመንግስቲ ኤሪትራ ስንባደ ፈጢሩሎም እዩ። ንኣብነት ባይቶ ሕብረት ኣውሮጳ ናይ ሕሊና እሱራት ክፈትሑ ኣለዎም ምስ በሉ – መርዚ – ኮይኑ ከቅትሎም ግዲ ፈሪሖም ሚኒስተር ዜና የማነ ቻርሊ መርዚ ፈንዮሙልና ኢሉ ። ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ላንደን ነቲ ኣብ ፓርላማ ሃገር እንግሊዝ ዝለዓል ዘሎ ግፍዕታት መንግስቲ ኤሪትራ ኣብ ልዕሊ ሕዝቡ ብጽሑፍ ኣሉታ እናሀበሉ ይርከብ። ከም ኣምባሳዶር መልሲ ክህብ ስለዘለዎ እዩ እምበር – ህዝቢ ዓለም ንመንግሲቲ ኤሪትራ ጡፍ ይብለሉ ከም ዘሎ ዝዘንግዖ ኣይመስለንን።
እዚ ሐድሽ ሃዋህው ኣብ ግምት ብምእታው ምንቅስቃስ ይኣክል ናይ ዕዮ መደብ ኣወጺኡ ኣብ ግብሪ ክትርጉሞ ኣለዎ። ድኻማት ደለይቲ ፍትሒ ኣብ ግብሪ ድኹም ስለዝኾነ ሕጂ ዓቢ ቖላሕታ ክገበረሉ ኣለዎ። ካብቶም ተመክሮ ዘለዎም ሰብ ሞያ ኤሪትራውያ ንጡፍ ምትሕበባርን ምኽርን ምርካብ ኣገዳሲ እዩ።
ምንቅስቃስ ይኣክል ወኪል ህዝቢ ኮይኑ ክንቀሳቀስ መሪሕ ተራ ክጻወት ይኽእል እዩ። ከምዚ ክብል ከለኹ ግን ብዙሐት ኣብ ስራሕ ተዋፊረን ዘለዋ ማሕበራት ዓቢ ኣበርክቶ ዝገብራ ኣለዋ። ናይ ማሕበር ርዲኤት፣ ንሰብኣዊ መሰል ኤርትራውያ ዝቃለሳ ዝነኣድ ኣበርክቶ ስለዘለወን ምንቅስቃስ ይኣክል ሐደ ኮሚቱ ኣውጺኡ ምሳተን ክመያየጥ ክኽእል ኣለዎ።
ኣብዚ ተኣፋፊ ጊዜ ገለ ገለ ዝተሰርሔ ኣብነታት ክጠቅስ።
- (Foundation of Human Rights for Eritreans (The Netherlands) እዛ ማሕበር እዚኣ ኤሮጳዊ ሕብረት ኣብ ፍርዲ ቤት ዝኸሰሰት ማሕበር እያ። ካብዚ ተመክሮ መንግስታት ብወልቀ ሰባት ክኽሰሳ ከም ዝኽእላ ትምህርቲ እዩ። መንግስቲ ኤርትራ ኣብ ኣህግራዊ ፍርዲ ክቀርብ ዝግብኦ ገበን እኳ እንተፈጸመ ንኢሳያስ ጭቖና ከቋርጾ ዕድል ክህብዎ መሪጾም ሕጂ ግን ተስፋ ቆሪጾም ኣለዉ። እዚ ጉዳይ ክበራበር ይኽእል እዩ።
- ኣብ ሃሊፋክስ- ዋሽንግቶን – ጁቡሊ ካምፐይን – Jubilee Campaign ትበሃል ትካል- ንናጽነት ሃይማኖታዊ እምነታት -ትቃለስ ኣህጉራዊ ማሕበር እያ። ንሳ ነቲ ኣፍሪቃ ባንክ African Development Bank ኤሪትራ እትርከበን 12 ሃገራት ኣፍሪቃ ንኮቪድ 19 ንምክልኻል 9.52 ዶላር ሰሊዓትሉ ዘላ ኣልዒላ ህግደፍ ኣብ ህዝቡ ሐልዮት ዘይብሉ- ብሐገዝ ዝተረኽበ ገንዘብ ኣብ ወጻኢ ባንክታት ከም ተቀምጥ እናተፈልጠ ክወሃብ የብሉን ኢሎም ጎስጓስ ኣካይዶም። ከምኡ እውን ነቲ ናይ ሐገዝ ገንዘብ ኣብ መስርሕ ምጭኳን ህዝቢ ከም ዝጥቀሙሉ የቃልዑ።
- ኢርትራ ፎካስ። ፎካስ ንዕደና ነብሱን ዘቃልዕ ቡዙሕ ስራሕ ኣካይዳ -ንሰብ ብርኪ ነብሱን ኣብ ኤሪትራ ትፍጽሞ ዘላ ኣቃሊዓ እያ ። ኣብ ህዝቢ ደንከል ዝወረደ ጭቆና፣ ባርነት ብስም ሀገራዊ ኣገልግሎት ኣብ ባይቶ ዩናይትድ ኪንግዶም ከም ዝዝረበሉ ገይራ። ተወሳኺ ምስ ፍሪዶም ዩናይት ትብሃል ኣብ ኣመሪካ ዝመደበራ ማሕበር ናብ ሀብታማት ኣዋፈርቲ – ሰብ ሞያን ዝቀንዔ መደረ ብወብናር ኣዳልያ። ዕላማኡ ነተን ኣብ ኤርትራ ናይ ማዕድን ኩባንያታት ሰራሕተኛታተን ኣባላት ሃገራዊ ኣገልግሎት ምጥቅቃመን ገበን ከም ዝኾና ምዝኽካር እዩ። መደረ ዘቅረቡ ኣቶ ሀብተ ሐጎስ – ኣቦ መንበር ኤሪትራን ፎካስን – ማርቲን ፕላውት ናይ ቢቢሲ ጋዜጠና ዝነበረን ኢዩ። እዚ ኣብ ሳዋ ሰልጢኖም ብነጻ ክሰርሑ ዝተፈርዱ መንእሰያት – መጻኢ ዕድሎም ኣባላሽዩ ቀንዲ ምኽንያት ስደት ኮይኑ ይርከብ ።
- ከም ወትሩ እታ ዘይትሕለል ኢልሳ ጭሩም – ነዚ ኣብ ዃዘን ተሪኺቡ ዘሎ ሐደገኛ ምእሳር ህዝቢ ኣቃሊሓቶ ኣላ። ካብቲ ዓቢ ክሲ ኣብ ልዕሊ ህግደፍ ክለዓል ዘለዎ እዩ።
ብ ፖለቲካው ዓይኒ ክረኤ ከሎ ግን እቲ ቀንዲ ናይ ሕዝቢ ኣፈኛ ክኸውን ዝግበኦ መንቅስቃስ ይኣክል እዩ። ነዚ ጭዃኒ ስርዓት ንምብዳህ ማእከል ናይቲ ቃልሲ ስቃይ ህዝቢ ምስ ዝኸውን እዩ። ኣብ ሊብያ ዘጋጥሞም ዘሎ ዘስካሕክሕ ጭቖና ከምኡ እውን ኩነታት ስደተኛታት ኣብ ኢትዮጵያን ሱዳንን – ኣብ ኤርትራ ብዘይ ፍርዲ ምእሳርን፣ ኮነ ኢልካ ህዝቢ ምጥማይ ዘጠቃለለ ይኸውን። እቲ ተወሳኺ ሐደገኛ ከኣ ጅምላዊ ማእሰርቲ ህዝቢ ኳዜን እዩ። ምኽሪ ንኮቪድ-19 ንምክልኻል ሰባት ተፈናቲቶም መዓልታዊ ስራሕ ይኹን ካልእ ጉዳይ ክገብሩ ከም ዘለዎም ብኣህጉራዊ ደረኛ ቁቡል ክነሱ እዚ ኣብ ዓበይቲ መኻይን ጠፋጢፍካ ብሐባር ምእሳር ንኮቪድ-19 ከም ዝቃልዑ ምጋባር እዩ። ነተን ሀለዋቶም- ክፈልጣ፣ ኣቤየት ክብላ ዝተኣኻኸባ ደቂ ኣንስትዮ ኳዚየን – ብበትሪ እና ሰላዕካ ምብታን እንታይ የበሃል። ከም ተውሳኺ ማርቲን ፕላውት ካብ ዝእመኑ ወሃብቲ ሐቤረታት ዝረኸቦ ኣብ ገልዓሎ – ኣብ ዳንካሊያ – ሙሉእ ቤተሰብ ይእሰሩ ኣለዉ ይብል። ነቲ ብይን ናይ ሕቡራት መንግስግታት `ኣብ ኢርትራ ገበን ኣብ ልዕሊ ወዲ ኣዳም ተፈጺሙ ዝበል` ተወሳኺ መርትዖ እዩ።
ነዝን ወዲዝን ግፍዕታት ኣልዒልካ ሰኒድካ እንታይ ክግበር ከም ዝከኣል ዳህሲስካ (Brain Storming) ነዚ ስርዓት ብዝያዳ ከተቃልዖን ኣብ ሕጊ ዝቅርበሉ መገዲ ክትረኽበሉን ይግባእ። እዚ ምስ ዝግበር ከኣ እዩ እቲ ደላይ ፍትሒ ኣዳዕዲዑ ድምጺ ናይቶም ድምጺ ዘይብሎም ህዝቢ እየ ክብል ዝኽእል።
መንግስታትን ኣህጉራዊ ትካላትን ካብ ህግደፍ ተስፋ ቖሪጾም ኣብ ምኹናን ዝዝምብሉሉ ዘለዉ ጊዜ ምስቶም ተቋወምቲ ክሰርሑ ዘተኣማምን ባይታ ክረኽቡ ሃሰው መሰው ክብሉ እዮም። ነቲ ኣብ ልዕሊ ህግደፍ ተንጠልጢሉ ዘሎ ክሲ“ ኣብ ኤርትራ ገበን ኣብ ልዕሊ ወዲ ሰም ካብ 1991 ተፈጺሙ “ ዝተባህለ ኣብ ፍርዲ ክበጽሕ እንተ ኾይኑ ደለይቲ ፍትሒ ጥራሕ እዮም ከልዕልዎ ዘለዎም። እተን ምስ ህዝቢ ኤረትራ ንደናገጽ ኣለና ዝብላ መንግስታት ማሕበራት ነዚ ስቃይ ህዝቢ ኤርትራ ጠጠው ዘብል ፍትሒ ክድግፋኦ ተኽእሎ ኣሎ። ኣህጉራውያን ደገፍቲ ዉጹዕ ህዝቢ ኤሪትራ ከም ይኣክል ዝኣመሰለ ህዝቢ ዝጠርነፈ ማሕበር ክረኽቡ ከለዉ ናይ ቃልሲ ብጾት ወሲዶም ክተሓባበርዎም ድሕር ኣይክብሉን እዮም። ንኣብነት ባሮነስ ግለኒስ ኪነክ፥ በዓልቲ ቤት ኒል ኪነክ – መራሒ ናይ ለበር ፓርቲ ዝነበረ – ኣብ ፓርላማ ቆጸራ ገርና ክትሕግዘና ምስ ሐተትናያ – ምሕጋዝ ጥራሕ ዲዩ – ናይ ቃልሲ ብጾት ረኺበ ኢላ ሞራላ ሐፍ ኢዩ ዝበለ። እዛ ሕጂ ብኣባላት ፓርላማ ዩናይትድ ኪንግዶም ዝቖመት ናይ ኤሪትራ ደጋፊት ሽማግለ ( APPG) All Party Parliamentarian Group for Eritrea . ብናታ ጻዕሪ ዩ ቆይሙ። ብደገፍቲ ህግደፍ ዝወረዳ ጸርፍን ምፍርራሕን ተጻዊራቶ እያ። ብጥዕና ምኽንያት ክትቅጽል ኣይከኣለትን – ታርኽ ግን ሰሪሓ። ክዘከር ዘለዎ ኣብ 1981 ላዕለዋይ ኣካል ለበር ፓርቲ መሰል ርእሲ ውሳኔ -ኢርትራ ንድገፍ ኢሉ ወሳኔ ምስ ኣሕለፈ – ማዕጾታት ረዲኤት ሀገር ኣንግሊዝ ጋህ ኢሉ ተኸፍተ ድኣ። ሽዑ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ኣምባሳዶራት ሐፋሽ ውድባት እዩ ነይሩ – ካብቶም ኣካይድት ተዋጺኣ ኮሚቲ – ንዳቪድ ባዚልቶን ኣማኽሪ ለበር ፕርታ ናይ ኣፍሪቃ – ኩሉ ሰነዳት – ምቅራብ – ንመዛትየ ወረቅት ኣቅሪቡ። ይኣክል ስራሕ ከም ዝብዝሖም ፍሉጥ እዩ፡፡ ቤት ጽሕፈት ከፊቶም ሰራሕተኛታት ቆጺሮም ከሰርሕዎ ይግባእ ኣዚ ዓቢ ጉዳይ ብተርፊ ጊዜን በቶም መራሕቲ ጥራሕ ዝስራሕ ኣይኮነን። ይ ኣክል እዚታት ምስ ዘማላኦ እዮም ምስ ጊዜ ክቀዳደሙ ዝኽእሉ።
ተፈጸመ
ጴጥሮስ ዮውሃንስ ኣብ ኣመሪካ ምስ ከደ “ እታ In Defence of the Eritrean Revolution – ትብል መጽሐፍ ኣንጻር ናይቶም ቃልሲ ህዝቢ ኤሪትራ ዝቛወሙ ዝነበሩ ተመሃሮ ኢትዮጵያውያን ዝተጻሕፈት እያ። ሜዳ ክጋደል ምስ ኣተወ – ብሐደጋ ተሰዊኡ ዝብል- ወረ ተሰሚዑ።
ናይ ካሎኦት ደገፍ ኣድላይ እዩ ። ግን ኣብ ጉዳይና ባዕልና ሓቢርና እንተ ሰራሕና ጥራሕ እዩ ዉጺኢታዊ ዝኾውን ።
እዚ ኣረመናዊ ስርዓት ፥ ብደምን ስጋን ኑጹሃት ደቂ ሃገር ዝጨቀያ አእዳዉ እሰያስን ብጾቱን እዩ ተሰሪሑ።
ብሰለማዊ ኣገባብ ካብኡ ክንገላገል እና እልካ ምሕሳብ ፥ ኣብ ሓቀኛ ክውንነት ዝተመስረተ ግምት ኣይኮነን።
ነዚ መሪር ሓቂ ፈሊጥካ ፥ ግዜ ኣብ ዘረባ ዘይምጥፋእ ይሓይሽ።
History has presented us generously many opportune moments to redeem ourselves and get things right for our people in the past, instead we refrained from taking action, either we kept silent or kept talking like W.H. said….is there something like the picture perfect scenario wrapped in an attractive package equipped with a button to push?….let me go back in time and surf over the fond melodies..
BAA’IDI NIKEMISIL KEFITULNA BET TSIHFET
MESARIHI KINKONO HIBUNA HALAFNET
HIZBINA FELALYIWO BIMAA’ARG BISHIMET.
DIHRIZIKE INTAYKINDEGM
MIFINCHAL INTAYTEKIM
ZIHALEFE ZEYNIRIM…. how long ago was this Eritrean crooner who is my favorite belted out this advice? you don’t wait a lifetime for opportune scenarios to happen>>> you make them.
“….is there something like the picture perfect scenario wrapped in an attractive package equipped with a button to push?”
k. tewelde
Dear Brother,
We should know that a brutal enemy, that has a long history of consolidating its power by killing and maiming, will never allow a peaceful transition to democracy. Waiting for change to happen by simply protesting or dealing with the dictator as if it’s a family matter won’t give any results. A brutal enemy understands only brute force.
Are you saying that because the Eritreans in Diaspora cannot take up arms they don’t have a role to isolate the regime in Eritrea from the international community. They have a role to expose the regime of “committing crime against humanity” and engage in advocacy campaign to bring the regime to ICC.So this kind of remark discourages the diaspora not to be active oriented by other means.
Ato Petros,
Please allow me to elaborate a bit on what I was trying to say.
1. What the diaspora communities are doing is good but unless some practical steps are taken to talk to the regime in the only language they understand, they will never yield to outside pressure.
2. Bringing Iseyas to ICC … even that practically will not be possible unless there is someone in the field who can do that by applying a military force.
3. I am not minimizing the immense efforts done by ordinary people living abroad to see the country they love so much free and at peace with itself. But unless there are “other ” options on the table things will remain the same even when the brute is finally gone to hell.
Thank you
W.H. indeed an appropriate and prudent answer to a misconstruing outdated line of questioning, that said, the motto displayed in the mint shirts of the protesters ‘I am a refugee’…what message is it conveying to the onlooker or passerby on a foreign land? is it supposed to elicit empathy by the host? or is it patriotic and galvanizes people to rise against their evictor? or in a subtle way it is a message which says, this is the ultimate reward of the 30 yrs bloody war come join us? could this be the reason why the young follows the footsteps of ayatatom and perish in the process instead of fighting and disposing their tormentors once and for all and claim their homeland and govern it with pride and invite all those who left it behind? we have been playing this losing game for far too long becoming a subzone of the regime abroad.
“we have been playing this losing game for far too long becoming a subzone of the regime abroad.”
k. tewelde
ብሓቂ ጹቡቅ ትዕዝብቲ ።
ሓደ ካብቲ ለውጢ ዘዶንጒዩ ዘሎዉ ጉዳያት. … ኣብ ጨንፈራት ህግደፍ ክሳብ ቀረባ እዋን ዝነጥፉ ዝነበሩ ፥ ኣብ ደንበ ተቃዉሞ እኳ እንተ ሰገሩ ፥ ካብ ኣይዲዮሎጂ ናአቲ ስርዓት በሙሉኡ ክናገፉ ግን ኣይካኣሉን ። ቡኡ ምኽንያት ካብ “ይኣኽለካ” ምባል ናብ “ታኣለ” ምስግጋር ኣይተኻእለን ። እቲ ስርዓት ብትሕም-ትሕም ዘሳዉሮ ፥ ናይ ምፍልላይ ሕማማት (ብኣዉራጃ/ብሃይማኖት) ዓንቃፊ ኮይኑ ኣሎ።
ንሕደ ፋሺስታዊ ስርዓት ዝቃወም ፥ መሰረታዊ ለውጢ ናይ ኣታሓሳስብ ምግባር የድሊዮ (ፓራዳይን ሺፍት) ።
ኣርዑት ህግደፍ ከየውረድካ ፥ ነጻ ሙዃን ኣይካኣልን።
I tend to believe that 2021 will be a repeat of 1991. The Ethiopian and Chinese situations seem to be volatile and may explode at any time. However, unless every one of us completely dissociates from woyane, we may not reap the situation to our advantage.
USA must help Eritreans to have access for organizing in Sudan. If this is done then a call to Eritreans can be done and an organized military can step towards Eritrea. It is CIA and Mosad that are helping the Foolish Isayas Afwerki.
Dear brothers. Before reaching into conclusion it is better to ask who and why is the march took place. Unless you do that your comments become out of context and irrelevant. This is organized by the main stream British society who sympathise with refugees and oppose their government to refuse to accept people who cannot live in their country either of war or other types of persecution such as religion.
In 2017 The British Government made a deal with the French to prevent the refugees barricaded in Calais/the Jungle and travel to United Kingdom hidden inside lorries. The refugees in Calais with hundreds of Eritrean among them staged a demonstration in Calais and were dispersed by police. It was in many UK news papers. These angered many British people and staged a huge demonstration-more than 30,000 people a rare thing -asking their government to be kind and humane to those who want a place to live in peace. They are members of trade unions, university students etc. to our surprise there were Jews with banners who are against PM Natnayehu of Israel who abuses Eritrean and Sudanese refugees in Israel. They are democrats etc. We are just invited and are being handed over the shirts and as members of the community of refugees I and my activist friend Feven Hadera were privileged to be allocated in the front line. What is the result Lord Alton raised it in Parliament and had a lot of discussion and agreed to bring the underage from Calais, France. After a week we saw on the papers Eritrean girls waving their from the window of the Buses on their way to Croydon where refugees are registered. We are over the moon. Helping even one stateless Eritreans is an achievement my friends. But it is easy to talk from Comfort Zone. You are comfortable guys to ease the pains and suffering of your people gives one moral satisfaction. But lets all do something either to help refugees such as in Libya or go to Tigray and join those who want to commit their life to participate in change. They know better what they intend to. The worst thing to be is “Paper Tiger”. a common slogan to all those who just talk and write but action less. .
‘..We are over the moon. Helping even one stateless Eritreans is an achievement my friends..’ >>> yes indeed, the ultimate reward of 30 yrs of bloody war and 30 more yrs of statehood. These Eritrean girls should be waving from the cockpit of an Eritrean jet fighter or the deck of a carrier instead a refugee bus. The arsonists are playing firefighters and pretending to clean up the debris from their combat zone.