ኣፈርክቡ ንዝተወሃሃደ ሰላማዊ ሰልፊ – ንድሕነት ናይቶም ኣብ ትሕቲ ጽላል ሕቡራት መንግስታት ኮይኖም ትግራይ ተዓቂቦም ዘለዉ ኤሪትራውያን ስደተኛታት ብኣስገዳድ ንኤርትራ ዝግዕዙ ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት

 ኣፈርክቡ ንዝተወሃሃደ ሰላማዊ ሰልፊ።  ኣብ ትሕቲ ጽላል ሕቡራት መንግስታት ኮይኖም ኣብ ትግራይ  ተዓቂቦም ዘለዉ  ኤሪትራውያን ስደተኛታት ብኣስገዳድ ንኤርትራ የግዕዝዎም ስለዘለዉ ሃየ ጊዜ ከየጥፋእና ሰላማዊ ሰልፊ ንግበር።  እዚ ጭካኔ ዝመልኦ ተግባር ሕጊ ሕቡራት መንግስታት ዝጥሕስ እዩ     

ምሕዝነት ህዝቢ ኤርትራ ምስ ህዝቢ  ትግራይ ነቲ ኢሳያስ ዝዘርኦ ዘሎ ጽልኢ ናብ ሰላም ይልውጥ።  ብሰሉስ ታሕሳስ ሐደ ኣብ ሎንዶን ኣብ ልዕሊ ትግራይ ዝካየድ ዘሎ ወራር   ምኹናን ብኤሪትራውያንን ተጋሩን ናይ ሓባር ዓቢ ሰላማዊ  ሰልፊ ተገይሩ።

ኣንፈት ቃልሲ ደለይቲ ፈትሒ ዲያስፖራ ኣበይ ኣቢሉ እዩ  ንጹር መርገጺ ኣለዎም ዶ?

ብጴጥሮስ ተስፋጊዮርጊስ

ኣብዚ ጊዜ እዚ ሰራዊት ኣቢይ ኣሕመድ ንመቀለ ምስ ሐዝዋ ህዝቢ ክልል ኣምሓራ ኣብ ጽርግያታት ወጺኦም ገሊኦም ካብ መኪና  ጥሩምባ እናወቅዑ ሐጎሶም ገሊጾም እዮም። ልዕልነት ኣምሓራ ዝተመልሰ ኮይኑ ተሰሚዕዎም እዩ መስለኒ። ዓወት ናጽነት ኤርትራ ኣብ 1991  ናይ ህዝቢ ኤሪትራ ጥራሕ ኣይነበረን ዓወት ናይ ኩለን እተን ኣብ ትሕቲ ነገስታትን ኣምሓራ  ተጨቘነን ዝነበራ ቢሄራት ከም እኒ ኦሮሞ፡ ትግራይ፡ ሲዳማ ካላኦት 80 ዝኾናን  እዩ። ስለዚ ከኣ እዩ ተቆውሞታት ኣንጻር ኣቢይ ኣሕመድ ኣብ ብዙሕ ቦታት ኢትዮጵያ  ዝለ ዓዓል ዘሎ። ንኣብነት ኣብ ኦሮሞ – ኦነግን  – መንቅስቃስ መንእሰይ ኦሮሞ (ቔሮ)  ናይ ደባይ ቃልሲ የካይዱ ኣለዉ።ንኣቢይ  ኣይንቅብሎን ኢና  ጊዚኡ  ኣኺሉ እዩ መረጻ ክግበር ኢሎም መርገጺ ወሲዶም ኣለዉ። ኣቢይ ግን ፍሉይ ሐይሊ “ኮማንድ ፖስት”  ዝበሃል ኣቚሙ ኣብ ወለጋ ምቅታል ኣባላት ኦነግን ተሓባብርቶም ህዝብን ይቀትል ኣሎ። ከምኡ እውን  ንብዙሓት ክልላት ምምሕዳራት ብሓይሊ እናፍረሰ ኣመሓደርተን እናኣሰረ  ብኣባላት ብልጽግና ፓርቲ እናተተከኤ ነቲ  ንኣምሐራ ዓብላሊ ዝገበር  ኣሁዳዊ  ኣጀንዳ  ኣብ ግብረ  ከውዕል ይቃለስ ኣሎ። ብምኽንያት መቅተልቲ  ስነጥበባዊ  ኣጫሉ ህንደሳ  ውሩያት ፖለቲከኛታት ከም  ጆሃር መሓመድ  ልደቱ ኣያሌው ከምኡ እውን 900 ፖለቲከኛታትን ኣመሓደርቲ ክልላትን ከም ወላይታ ሲዳማ ሶማል ቤትሻንጉል ጉሙዝ  ተኣሲሮም እዮም።  ኢትዮጵያ   ኣብ ብዙሕ ቦታታት ምቅትታልን ህዝቢ ምዝንባለን ዝተፍለጠት ሃገር ኮይና ኣላ።  እዚ ንልዕልነት ኣምሓራ ክውን ዝገበር  ኣጀንዳ ግን ንህዝቢ ኣምሓራ ጽቡቅ ኣይፈድዮን ዘሎ። ብቀዳምነት ታርጌት ንሶም ኢዮም።   መሰል ወዲ ሰብ ኮሚሽን ኢትዮጵያ  ከም ዝገለጾ ኣብ ዕለት 1/11/2020  ኣብ ዞባ ጋዋ-ካንካ፣ ጊላ-ጎጎላን፣ ሰካ-ጀርቢ ቀበሌ 60 ዝኾኑ ብረት ዥዓጠቁ ሰባት ን32 ሰባት ካብ ገዛኦም ጎቲቶም ኣብ ቤት ትምህርት ወሲዶም ቀቲሎሞም ኩሎም እቶም እተቀትሉ ሰባት ብሄረ ኣምሓራ እዮም። ኣብ KB ትበሃል  ወብሳይት ኣብ  ናይ 12/12/2020 ዜናኣ  ኣብ ወለጋ 256 ብሄረ ኣምሓራ ከም እተቀቱ ኣቃሊሓ ። እሞ መራሕቲ ኣምሓራ ትርፍራፍ ናይ ደርግን ሀይለስላሴን ኣብ ክንዲ ብማዕርነት ሃገሮም ዝነብርዋ – ንሕና ኢና ተሐለቅቲ ኢትዮጵያ ኢሎም  “ኢትዮጵያውነት” ዝብል ጭረሖ እናተጥቅሙ ን ኢትዮጵያ ሐዊ የእትየሙላ ኣለዉ። ናይ ኢትዮጵያ ናይ ጭቁን ህዝብታት ቃልሲ እናጎሃረ ይኸይድ ኣሎ።  ብመተከል ዓይኒ ኤርትራውያን  ደጋፍቲ ናይዞም ኣህዛብ ክንከውን ኣለና።

ናይ መትከል ጥራሕ ኣይኮነን ኢሳያስ  ጉዳይ ኤሪትራ ምስ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኣተኣሳሲርዎ እዩ።ኣቢይ ምስ  ኢሳያስ ወጊኑ ኣብ ምጥፋእ ህዝቢ ኤሪትራ ተሓባበሪ ኮይኑ። ስለዚ  መርገጺና ምስቲ ብኢሳይስን ኣብይን ዝቅጥቕጥ ዘሎ   ውጽዕ ህዝቢ ኢትዮጵያ ክከውን ኣለዎ። ከምዚ ማለት ነቶም  ንህዝቢ ኤሪትራን ኢትዮጵያን ዘበሳብሱ ዘለዉ ምልካውያን ኢሳያስን ኣቢይን ምብዳህን ማለት እዩ።

ኣምሓራ ጥራሕ ኣይኮኑን ኢሪትራውያን እውን መቀለ ምስ ተታሕዘት  ብሳዕሲዕትን ፈንጠዚያን ዶብ ዘይብሉ ሐጎሶም ገሊጾም። ተሃዊኾም “ ተጋሩ  ካብ ከተማታት  ስትራተጂዎ ምንስሐብ ኢዮም ገይሮም። ናይ ትግራይ ህዝባዊ ቃልሲ ስለ ዝኾነ ኣብ ምርብራብ ብዙሕ ጊዜ ክወስድ እዩ። ኣብዚ ከምዚ ኩናት ኣቢይ ናይ ኣየር ጸብለልትነ ስለዘልዎ መራሕቲ ኹናት ወይ ኣባላት መሪሕነት ኣብ ናይ ነፋሪት ደብዳብ  ክስውኡ ይኽእሉ እዮም።እቲ ህዝባዊ ቃልሲ ግን ጠጠው ኣይብልን እዩ።  ኣብዚ ዝተናውሔ ህዝባዊ ቃልሲ  ካልኦት ብሄራት እውን  ክወዳደባ ዕድል ክረኽባ እየን፥ ኣቃልቦ ኣቢይ ኣብ ትግራይ ስለዝኾነ።  ናይ ኤርትራ ሰራዊት ካብ ትግራይ ክወጽእ እውን ተኽሎ ኣሎ ። እቲ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ኩናት ኣይኣተወትን ዝብል ዝተወሃሃደ ሓሶታት ኣቢይን ኢሳያስን ( ኣመርካ ብሳታላየት እናርኣይዎ ምጽቃት (conspiracy of silence) ተቃሊዑ እዩ። መንግስቲ ኣመሪካ ናይ ኢሪትራ ወተሃደራት  ካብ ትግራይ  ክወጹ ከም ዘለዎም ወሲኑ ኣሎ።  ደጊም ሃገራት ኣብ ኣቢይ ዘለዎን እምነት  እንማህመነ ይኸይድ ኣሎ።

 ደገፍቲ ህግደፍ ማእዝኖም ስለዘጥፋኡ ከተማ መቀለ ምትሓዛ ሕጉሳት ምዃኖም ኣይገርመንን እዩ ።   እቲ ዘገርም ግን ገለ ገለ ደለይቲ ፍትሒ ኢና ዝብሉ ኤሪትራውያን  – ዘራፍ ክብሉ  ጀሚሮም።  ጉልባቦም ቀሊዕም ንወያነ/ትግራይ ጽልኦም ኣብ ፈይስ ቡክ ክገልጹ ጀሚሮም።   ዝኾነ ሕዝቢ ክውረር ከሎ ትካላቱ ክዓኑ ከሎ ክቅተል ከሎ ዘይፍትሓዊ ኣረመናዎ  ስለዝኾነ ሕልና ዘለዎ ሰብ ክኽንኖ ዝግባእ እዩ። እዚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝወርድ ዘሎ ናይ ኩናት ገበን (war crime) እዩ።    እቲ  ዝኸፍኤ ግን ኣብ ውሽጢ  ኢትዮጵያ ነበርቲ ዝኾኑ ትግራዎት – እናለለኻ (Ethnic profiling)  ካብ ኩሉ ስራሕ መንግስቲ ይኹን ናይ ብሕቲ  ምብራርን  ገበን ኣብ ልዕሊ ወዲ ሰብ  እዩ። ንኣብነት ኩሎም እቶም ኣብ ኣየር መንገድ ኢትዮጵያ ዝሰርሑ ዝነበሩ ተጋሩ ካብ ስራሕ ተባሪሮም እዮም።  ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዘወርቲ ታክሲ ከይተረፉ ካይሰርሑ ይእገዱ ኣለዎ። እዚ  ምጽናት ዓልየት እዩ። ንኢትዮጵያ ዝበታትን እዩ። ኣብዚ እውን መርገጺ ክህልወና ኣለዎ።

ብገለ ኤሪትራውያን ወያነ ክጠፍእ ኣለዎ ህዝቢ ትግራይ ፎእ ክብሎም ኣለዎ እናበልካ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ምውርዛይ ከም ኢሳያስ ኣብ ጉዳይ ካልእ ሃገር  ኢድ ምትእትታው  እዩ። ኢሳያስን ኣቢይን  ብሓንቲ እምኒ ከልተ ዑፍ  ምቅታል ዝዓይነቱ ስልቲ ይጥቀሙ ኣለዉ ። ብሓደ ሸነኽ ሰራዊት ኢትዮጵያ ኣብ ኤርትራ ህላውነቶም የደልድሉ።  በቲ ሐደ ሽነኽ ከኣ ዊዒሎም ሐዲሮም ንኢሳያስ ዕንቅፋት ክኾኑ ዝኽእሉ ሰራዊት ኤሪትራ  ስለ ዝኾኑ ኣብ ኩናት ሸሚምካ ተጽንቶም። ከምቲ ተጋዳልይ መስፍን ሐጎስ ብዝሒ ሰራዊታት ዝተንተኖ ኣብ ኤርትራ ካብ ደገ ዝመጽእ  ወራሪ ክከላኸል ዝኽእል  ሰራዊት ኣሎ ዲዩ ዘብል እዩ።  

 ህዝቢ ትግራይ -ምስ መራሕቶም ጓንቲን ኢድን ኮይኖም ኣንጻር ብወጻተኛታት ዝተደገፈ ሓያል ወራር  መኪቶም ይዋግኡ ኣለዉ። ብዘይ መሪሕ ወያነ ነዚ ሽሾ ዝኾነ ሰራዊት ኢትዮጵያን ፣ ሚሊሽያ ኣምሓራ- ሰራዊት ኤሪትራ-  ናይ ኢማራት  ሰብ ዘይብለን ደብደብቲ ነፈርቲ (ድሮናት)   ክብድህዎ ከቶ ኣይምኸኣሉን። 

እቲ  ህዝቢ ዓለም ዝዕዘቦ ዘሎ ግን  ኣብ ምሉእ ዓለም  ኤሪትራውያን  ኣብ ሰልፊ ትግራዎት እናተረኸቡ ድጋፎም ይገልጹ ኣለዉ። ምስ ትግራዎት ኮይኖም  ኣንጻር እዚ ኣዕናዊ ኩናትን  ምትእትታው ህግደፍ ቀጻሊ ሰላማዊ ሰልፊ ገይሮምን ይገብሩን ኣለዉ።  ዓወት እውን ይርከቦ ኣሎ። ንሳቶም  ንሕውነት ህዝቢ ኤሪትራን ትግራይን መሰረት የንብሩሉ ኣለው። ከም ኤሪትራውያን ምስ ህዝቢ ኣምሓራን ካልኦት ቤሄራት ኢትዮጵያን ሰለም ንደሊ ኢና። ኢሪትራውያን ካብ ካልእ ኣህዛብ ንላዕሊ ሰላም ንደሊ። ኣብይ ኣሕመድ ምስ ኢርትራውያን ንሰላም  ምስ ተበገሰ ህዝቢ ኤርትራ ከም ካብ ሰማይ ዝመጸ ማና ገይሩ ተቀቢልዎ። ኣብቲ ዶብ ዝነብር  ህዝብና ምስ ኢትዮጵያዊ ህዝቢ ትግራይ ኣብ ዶብ ተራኺቡ ክሰዕዓምን – ናይ ሐጎስ ንብዓት ክነብዕን ዓለም  ኣብ ገዛኡ ኮይኑ ብ ተለቪዥን ረኢዎ  እዩ። ጽንሕ ኢሉ ኣቢዩ ምስ ኢሳያስ እምበር ምስ ህዝቢ ኤሪትራስ ክተዓረቅ ግዲ ከምዘይብሉ ብግብሪ ኣመስኪሩ። ነቲ ክፍእ ተግባራት ኢሳያስ ደጋፊኡ ኮይኑ ክሳብ   ከም ኢሳያስ ሰላምን ምዕባለን ዝደለ ኣብ ኣፍሪቃ ሰብ የለን  ኢሉ  ነቲ ኣውያት ኤሪትራውያን ዋጋ ከምዘብሉ ገይርዎ።

ኣብ ህጽጽ ጉዳይ ነጢፍና እንሰርሓሉ ዘለና ጊዜ  ብዛዕባ  ወያነ ፍሉይ ኣጀንዳ ምኽፋት – ነቲ ስራሕና ዘተዓንቅፍ ብሕልፊ ኣብቲ ንሕዝቢ ኤሪትራ ኣጨኒቁ ዘሎ ጉዳይ ስደተኛታት ኤሪትራውያን ኣብ ኢትዮጵያ ከይነትኩር ዝገበር እንተዘይ ኮይኑ ካልእ ፍይዳ የብሉን። ኤሪትራውያን ኣብ  ዘሰንበድ ኩነፍታት ኣለው። ናይ ብቢሰ ፈነወ ተመልከት።

The head of the UN refugee agency says he is “deeply alarmed” by reports of Eritrean refugees in the Ethiopian region of Tigray being killed, abducted and forcibly returned to Eritrea.

Filippo Grandi said if such acts were confirmed, it would be a major breach of international law.

Mr Grandi said the UN needed unhindered access to four refugee camps in Tigray.

The UN has said the forced return of Eritrean refugees to these camps was also completely unacceptable.

Women and children and ill persons are among them. Since their UNHCR refugee cards were taken by the ARRA officials, there is a high propability that the plan may be to deport them to Eritrea.

ኤልሳ ጭሩም በብመዓልቱ ኣብ ፈይስ ቡክ ተውጽኦ ዘላ ሐቤረታ እውን ኣሎ። ኢትዮጵያ  ካብ ሽረን ዓዲ ሐሩሽን ናብ ኣዲስ ኣበባ   ኣብ ከባቢ ቦሌ ኣብ ሓደ ቦታ ከእክቦም ዝቀነየ ልዕሊ  600 ዝኾኑ ኢሪትራውያን  ሎሚ ንግሆ ብዓስርተ ኣውቶቡሳት ገይሩ ኣብ መዓስከር ስደተኛታት ትግራይ  ይመልሶም ኣለኹ ኢሉ ሐቢሩ ኣሎ።  መንግስቲ ኣቢይ ኣሕመድ  ነዚ ኢሰብኣዊ ውሳኔ ንኤሪትራውያን ስደተኛታት ኣብ ዳግማይ ሐደጋ ይጠብሶም አሎ።

እዚ ኣምበኣር እዩ እቲ ኣዚዩ ንስደተኛታት ኤሪትራውያን  ህጹጽ ዓለም ለኻዊ ጎስጓስ ዘድልዮ።  እዚ ግፍዒ ንዓለም ክቃላሕ ኣለዎ።  ኣብ ምሉእ ዓለም ሰላማዊ ሰልፊ ከነካይድ ኣለና።

ከም መደምደምታ ኣብ ሕቶይ ክኣቱ፡ ኣንፈት ቃልሲ ደለይቲ ፈትሒ ዲያስፖራ ኣበይ ኣቢሉ እዩ  ንጹር መርገጺ ኣለዎም ዶ?

ነዚ ሕቶ ንምምላስ   ኤሪትረውያን ማሕበራት  ኣብዚ  ንህዝቢ ትግራይ ዘጽንት ኩናት – ናይ ስራዊት ኤርትራ ኣብ ዘምልከቶ ኩናት ምድቅዳቅ  ብሩህ መርገጺ ክወስዱ ታሪኻዊ ግብኦም እዩ። ኣብ ዲይስፖራ ዘሎ ሰብ መቃልስቱ መታን ክፈልጥ። ጊዜኡ ኣብ ምድሓን ህዝቡ ዶ ከጥፈእ ወይ ኣብ ወዲ ጓል ሐሸውየ ቀጻሊ ክትዓት።  እዚ ጊዜ እዚ  ዘይተጸበናዮ ንነዊሕ ዝኸይድ ሰውራ ዝተበገሰሉ ወቅቲ እዩ። እቲ ቃልሲ ነዊሕን ኣድካምን  ክኽውን ይኽእል እዩ።  ስለዚ ዝተፋላለያ ናይ የኣክል ማሕበራትን ናይ ፖለቲክ ውድባትን ኣብዚ ተኣፋፊ ጊዜ መርገጺ ክወስዱ ኣለዎም።  እቲ ዘሕጉስ ግን ባይቶ የኣክል ሕ. ም. ኣ  ተበግሶ ወሲዶምሉ ኣለዉ ።

በዞም ዝስዕቡ ነጥብታት ባይቶ ይኣክል ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዘለዎ መርገጺ የነጽር።

*   ቀዳማይ፡ ህዝቢ ኤርትራ ብዘይ ድሌቱን ብዘይ ኣፍልጦኡን፡ ብቀጥታ ኣብ ዘይምልከቶን ኣብ ዘይረብሓሉን ኩናት፡ ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኣትዩ፡ ልኡላዊ ግዝኣት ካልኦት ህዝብታት ክደፍር፡ ህይወት ሰብ ከሕልፍን ንብረት ከዕኑን ፍትሓዊ ከምዘይኮነ ይኣምን።

*  ሻዱሻይ፡ እቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝተኻየደ ጭፍጨፋን ምትእትታው ጉጅለ ህግደፍን፡ ኣብ መንጎ ህዝቢ ኤርትራን ህዝቢ ክልል ትግራይን ናብ ዝኸፍአ ቅርሕንትን ጽልእን ዝፈጥርን ድሌታት መላኺ ኢሳያስን ኣቢዪ ኣሕመድን ዘተግብር ስለዝኾነ፡ ህዝቢ ኤርትራ ከሲሩ እምበር ኣይረብሐን።

  ( 5  ካላኦት ነጥብታት ኣብ ዝቅጽል)

ይቅጽል