ትካል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኤርትራዊ ክከላበት ኣዒንቱ ዓሚቱ

ትካል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኤርትራዊ ክከላበት ኣዒንቱ ዓሚቱ

ኤርትራውያን ምስ ኢደ እግርናን ዓይነ ብርክናን እንከለናን ንሕና ክንገብሮ ዝግብኣና ወስ ከይበልናን፡ ጉዳይናን መሰልናን ካልኦት ክጣበቁልና ምሕሳብ፡ ድኽመትን ስንፍናን ኢዩ። ይኹን እምበር ኤርትራውያን ኣብ ካርታ ዓለም ስለዘለናን ማሕበረሰብ ዓለም ዝኸተሞቶን ትቅየደሉን ሕግታትን ውዕላትን ስለዝምልከተና፡ ኣብ ልዕሌና ገበናት ክፍጸም እንከሎ ዓገብ ክንብል መሰል ኣለና።

 ኣብ ዝሓለፈ ኣስታት 30 ዓመታት፡ እዚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ብጉጅለ ህግደፍ ዝወርድ ዘሎ ንምግላጹ ዘሸግር ዝተደራረበ ኣደራዕን ስቃይን ዝያዳ ማሕበረ ሰብ ዓለም፡ ፈወስቱ ንሕና ኤርትራውያን ኢና። ዓለም ምስ ረብሓ እምበር ምስ ፍትሒ ከምዘይትኸይድ ካብ 40ታት ክሳብ መዓልቲ ናጽነትና ዘጋጠመና ጥልመትን ስቕታን ብግብሪ ተዓዚብናዮ ኢና፡፡ ዝተረግጸ መሰልና ብክቡር መስዋእትናን ስምረትናን ጥራሕ ኢና ኣረጋጊጽናዮ። ካብ 1991 ክሳብ ሕጂ ውልቀ መላኺ ኢሳያስን ሒደት ስዓብቱን ኣብ ልዕሌና ዝፍጽምዎ ዘለዉ ገበንን ስቕታ ማሕበረ ሰብ ዓለምን መኸተምታ ክግበረሉ፡ “ንብዓትን ቁዘማን ወይ ኣምላኽ ሓግዘና” ምባል ንበይኑ እኹል ኣይኮነን። ኤርትራውያን ንመሰልና ፈለኽ እንተዘኢልና ወትሩ ክንርሳዕን ክንርገጽን ኢና። እቲ ኣብ ክልል ትግራይ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብዚ እዋን’ዚ ዘጋጥም ዘሎ ከልበትበትን ስቃይን ድማ ብቃላት ንኽትገልጾ ዘጸግም ኢዩ።

ካብቶም ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ኣብ ትግራይ ዝተወልዐ ኩናት ንስክላ ወጺኦም ናብ ኣዲስ ኣበባ ዝተወስዱ’ሞ እንደገና ብሓይልን ብዘይ ምኽንያትን ብኣውቶቡስ ተጻዒኖም ዳግማይ ናብ ዘይተፈልጠ ቦታ ዝተወስዱ ኣማኢት ኤርትራውያን ሓንቲ ኣደ ቆልዑ ነቲ ዘጋጠመ ኣሻቃሊ ኩነታት ክትገልጽ እንከላ፡ “ኤርትራውያን ዝጣበቀልናን ዘእውየልናን ዋና ስኢና፡ ተጠሊምና፡ ብዝኸድናዮ ንከላበትን ንጋፋዕን ኣለና፡ ካብ ኣዲስ ኣበባ ብሓይሊ ኣብ ብኣውቶቡስ ተጻዒና ናብ ዘይተፈልጠ ቦታ ንጓዓዝ ኣለና” ኢላ ዝርንዝሕ ነቢዓ። ብርግጽ ንሕና ብህይወትና እንከለና ዜጋታትና ናብ ዘይተፈልጠ ቦታ ተወሲዶም ክጠፍኡ እንከለዉ ሕልናና ኣይቅበሎን ጥራይ ዘይኮነ ኤርትራውያን ኢና ክንብል እውን ዘሕፍረና ኢዩ።

ኣብ ክልል ትግራይ ንነዊሕ ዓመታት ከም ስደተኛታት ኮይኖም ኣብ 4 መዓስከራት ኣብ ዳሳትን ዚንጎን ብዝተሰርሐ ብዘይ መባእታዊ መሳለጥያን ቀረብን ተኣኪቦም ከርፋሕ ህይወት ከሕልፉ ዝጸንሑ ኣስታት 100 ሽሕ ኤርትራውያን፡ ኣቢዪ ኣሕመድ ምስ መላኺ ኢሳያስ ተሻሪኹ ብ4 ሕዳር 2020 ኣብ ክልል ትግራይ ኩናት ምስኣወጀ፡ ኣብኡ ዝጸንሑ ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣብ ሓደጋ’ዮም ወዲቆም። ሰራሕተኛታት ረዲኤት ትካላት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ነብሰይ ኣውጽእኒ ኢሎም ነቲ ኤርትራውያን ዝነበርዎ 4 መዓስከራት ገዲፎሞ ምስከዱን ኣብ ክልል ትግራይ ኣገልግሎት ተለፎን፡ መጓዓዝያ፡ ኢንተርነት፡ ሕክምና፡ መብራህቲ፡ ባንኪ፡ ዝብላዕን ዝስተን ዘይብሎም ብዘይ ዋና ኣብ ጥራይ ጎልጎል ተደርብዮም። ዜጋታትና ቋሕ እንተበሉ ጸልማት ሰም እንተበሉ ሓዊ ኮይኑዎም፡ ረዳኢ ስኢኖም።

ወከልቲ ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት፡ ነቶም ኤርትራውያን ሰብኣዊ ቀረብ ክካየድ ንመንግስቲ ኢትዮጵያ ብተደጋጋሚ ሓቲቶም’ኳ እንተነበሩ፡ ኣቢዪ ኣሕመድ ግን ዘይኩርምትኻ ሑጻ ቆርጥመሉ ስለዝኾነ ብዛዕባ ህልቂትን ስቃይን ኤርትራውያን ስደተኛታት ኣይዓጠጦን። ብጉልባብ ሕጊ ምኽባር፡ “ኣብ ውሽጣዊ ጉዳይና ጣልቃ ኣይተእትዉ ጸገም የለን” ኢሉ ንኹሎ ዕድላት ረጊጥዎ። ብኣንጻሩ ወተሃደራት ህግደፍ ኣብ መዓሰከራት ስደተኛታት ኣትዮም ኤርትራውያን ስደተኛታት ክጨውዩን ከክላብቱን ኣፍቂድሎም። መንነቶም ዘይፍለጥ ካልኦት ዕጡቃት ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝምታ ንብረትን ግፍዕን መቅተልትን ክፍጽሞ ተራእዮም። ብእግሮም ክሃድሙ ዓቅሚ ዝረኸቡ ኤርትራውያን ካብቲ መዓስከር ፋሕ ብትን ኢሎም። ዓቅሚ ዘይረኸቡ ድማ ብዘይ መግቢ መድሃኒት ዝስተ ማይ ኣብ ጭንቀት ተደርብዮም።

ኢትዮጵያ፡ ኣፍሪቃውያን ስደተኛታት ብምቅባል ትጀሃርን ብዙሕ መኽሰብ ትረክብን ዝነበረት ምስሉይ ስማ ተቃሊዓ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣህጉራዊ ውዕላት ስደተኛታ ረጊጻ ኤርትራውያን ኣብ ሓዊ ከምዝጥበሱን ከምዝሳቀዩን ስለዝገበረት ብገበን ሰብኣዊ ህልቂት ክትሕተት ይግባእ። መንግስቲ ኣቢዩ ኣሕመድ፡ ንገዛእ ርእሱ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝፍጸም ዘሎ ስቃይ ሸለል ብምባል፡ ወግሐ ጸብሐ ብዛዕባ ብመራሕቲ ወያነ ተኻይዱ ዝብሃል ገበን ምዝማሩ ድማ፡ ነቲ ባዕሉ ዝፈጸሞ ገበናት ንምሕባእን ካብ ሓላፍነት ንምህዳምን ኢዩ።

ትካል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት እቶም ከም ስደተኛታት ኣብ ትሕቲኡ ተመዝጊቦም ንዓመታት ኣብ ክልል ትግራይ ዝጸንሑ ቆልዓ ሰበይቲ፡ ነብሰ ጾራትን ሕሙማትን ዝርከብዎም ኤርትራውያን፡ ክከላበቱን ብስነ ኣእምሮኣዊ ጭንቀት ክዋጠሩን፡ ብዘይ ፍቃዶም ካብ ሓደ ቦታ ናብ ካልእ ቦታ ክከላበቱ እናተዓዘበ ኣብ ልዕሊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ተሪር ስጉምቲ ዘይምውሳዱ፡ ሸለልትነትን ዝኸተሞ ኣህጉራዊ ውዕላት ባዕሉ የፍርሶ ከምዘሎ ጭቡጥ መርትዖ ኢዩ።

ኤርትራውያን ሕጂ’ውን፡ እቲ መሰረታዊ መፍትሒ፡ ነቲ ጠንቂ ስደትን ሞትን ምግሃስ መሰልናን ክብርናን ኮይኑ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ምእላይ ስለዝኾነ፡ ዳግማይን ዝኸፍአን ስቃይ ህዝብና ከይተኸስተ ንመሰልና ስጉምቲ ንውሰድ። ነዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዘጋጥም ዘሎ ጭውያን ስቃይን ምግሃስ ሰብኣዊ መሰልን ጠጠው ንኽብልን ህይወት ዜጋታትና ንምድሓንን፡ እዚ ዝስዕብ ስጉምቲ ክንውስድ ንሕተት ኣለና።

 ቀዳማይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ እቲ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታትን ካልኦት ኤርትራውያን ነበርትን ዝውሰድ ዘሎ ኢሰብኣዊ ተግባራት ብህጹጽ ጠጠው ክብልን መሰል ስደተኛታት ክሕሎን ክጣበቀሎም፡

 ካልኣይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ እቶም ቅድሚ ኩናት ክልል ትግራይ ምጅማሩ፡ ኣብ ትሕቲኡ ከም ስደተኛታት ተመዝጊቦሞን ክእለዩን ዝጸንሑ ዓሰርተታት ኣሽሓት ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ሃለዋቶም ክፈልጥ፡

ሳልሳይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ብጉጅለ ህግደፍን ካልኦት ወገናትን ዝተፈጸመ ቅትለት፡ ማህረምቲ፡ ጭውያን ምዝራፍ ንብረት ከጻርዮን፡

ራብዓይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ብሰንኪ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ ኤርትራ ብሰላም ክነብሩ ዘይክኣሉ ኤርትራውያን፡ ናይ ስደተኛ መሰሎም ክሕልወሎም፡ ብዘይ ፍቃዶም ከይግዕዙን ካብ ዞባ ኩናት ናብ ውሑስ ቦታ ክግዕዙን፡

ሓሙሻይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ነቶም ብሰንኪ ኩናትን ጥሜትን ብዘይ ድሌቶም ዝተበታተኑን ሞትንን ህየቶምን ክፈልጥን ካብ ዘለውዎ ቦታ ናይ ምጥርናፎምን ምግዓዞምን ሓላፍነት ክወስድ፡

ሻዱሻይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ነቲ መንግስቲ ኢትዮጵያ: ኣህጉራዊ ውዕላት ሰብኣዊ መሰላት ብምጥሓስ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ንነዊሕ ዓመታት ካብ ስድራቤቶም ተፈላልዮም ዝጸንሑን ብትካል ጉዳይ ስደተኛታት ወድብ ሕቡራት ሃገራት ናብ ዝተፈላለያ ሃገራት ክጣየሱን ምስ ስድራቤቶም ክጠራነፉን ዝሰለጦምን ዓሰርተታት ኤርትራውያን መውጽኢ ቪዛ ምኽልካሉ ጠጠው ከብል ክጣበቕ ይግባእ፡

ሻውዓይ፡ ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ መበቆል ሕሰምን ስደትን ኤርትራውያን፡ ግዕዙይ ምሕደራ ጉጅለ ህግደፍ ስለዝኾነ፡ ኣብ ኤርትራ ዝፍጸም ዘሎ ግሁድን ስዉርን ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ብህጹጽ ጠጠው ክብልን ኣብ ልዕሊ ጉጅለ ህግደፍ ካብ ቁጠባዊ እገዳን መጠንቀቕታን ዝሓልፍ ተሪር ሕጋዊ ስጉምቲ ክወስድ ኣለዎ።

ውድብ ሕቡራት ሃገራት፡ ነዚ ብጉጅለ ህግደፍንን መንግስቲ ኢትዮጵያን ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዝፍጸም ዘሎ ንኣህጉራዊ ውዕላት ዝጥሕስ ኢሰብኣዊ ተግባራት ብዘይ ውዓል ሕደር ከቋርጽ ሞራላውን ሕጋውን ሓላፍነት ስለዘለዎ፡ ዝፈረመሉ ውዕላቱ እናተጣሕሰን ሰባት እናተረግጹን ኣዒንቱ ኣዒሚቱ ኣእዛኑ ለኹኹ ክዕዘብ የብሉን።

ጽላል ካብ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ 11 ታሕሳስ 2020