ተዓጻጻፍነት ዲሞክራሲያዊ ሐይልታት ኤሪትራ ኣብዚ ተኣፋፊ ጊዜ ከመይ ይመስል

ተዓጻጻፍነት  ዲሞክራሲያዊ ሐይልታት ኤሪትራ ኣብዚ ተኣፋፊ ጊዜ ከመይ ይመስል

  ብጴጥሮስ ተስፋጊዮርጊስ

ኣብዚ ዘመን  እዚ ከም ህዝቢ ኤሪትራ ገይሩ ዝተዋረደን ዝተጨቆነን መሰሉ ዝተገፈን ህዝቢ  የለን እንተ ተባህለ ኣጋንኖ ኣይኮነን።  ኣብዚ እዋን ኤርትራ  ኣብ ዘይምልከታ ኣብ ኩናት ሓድሕድ  ኢትዮጵያ ተሸሚማ  ሰራዊታ  ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዘስካሕክሕ ሰብኣዊ ገበን ይፍጽም ኣሎ። ህዝቢ ኤሪትራ ናይ ጅግንነት ታሪኹ  ኣብ ዓለም እናተደምሰሰ ይኸይድ ኣሎ።  

 ኣዞም  ዕሸላት ሰራዊት ኤሪትራውያን ተተገጊፎም ብዘይድልየቶም ኣብቲ ሐዊ ኩናት ይጸንቱ። እቲ ዘሕዝን    ነቲ ዘጽንቶም ስርዓት ድማ የገልግሉዎ።  ብድሕረይ ኤሪትራ ሳዕሪ ኣይብቆላ ፍልስፍና ኢሳያስን ኣብ ተግባር። ኣብዚ ጊዜ እዚ መጻኢ ዕድል  ህዝቢ ኢሪትራ ጽልግልግ ይብለካ። ኤሪትራ  ናበይ ገጻ እያ ትኸይድ ዘብል ሕቶ ተደጋጊሙ ቅጅል ይብለካ።  

 ኣብዚ ሐደገኛ ጊዜ  ኣብ ደገ ዘለና ዲሚክራሲያውያን ሐይልታት  ዓቢ   ተራ  ክንጻወት  ናይ ግድን ይኸውን::  ኣብ ትግራይ ዝበጽሕ ዘሎ ኢሰብኣዊ በደል ዓው ኢልና ክንቛዎም ኣለና። እዚ  ሕልና ዝሓቶ ባህርያት እዩ። ቁዱስ ስንምግባር እውን እዩ። እዚ ብትእዛዝ ኢሳያስ ዝግበር ግህሰት ሰብኣዊ መሰላት ህዝቢ ትግራይ ከምኡ እውን ኣንጻር ህዝቢ ኦሮሞ  በንሽንጉል ጉሙዝ  ኣዚዩ ኣነዋሪ  እዩ።ኣንጻር ረብሐ ህዝቢ ኤሪትራ ኮይኑ  ሰፍ ዘይብል ዕዳ ንህዝቢ ኤሪትራ ዘሰክም  እዩ። 

ብሓጺሩ ዕላማ ምንስቃስ ኣብ ዲያስፖር ዘለና ዲሞክርሲያዊ ምንቅስቃሳት ንጹር እዩ። ንሱ ከኣ ኩናት ኣብ  ትግራይ ደው  ኢሉ ሰላም ክነግስ፥   ኢሳያስ ኣብ ዓለማዊ ቤት ፍርዲ  ክቐርብን ኤሪትራ ዲሞክራሲያዊት ኮይና ብቅዋም ክትምራሕን እዩ።  ብተወሳኺ  ኣብ ሓደጋ ዘለዉ ሰደተኛታት  ኢሪትራውያን ምሕጋዝ ። ንኣብነት ነቶም ኣብ ትግራይ ዘለዎ ስደተኛታት ኣብ ሕሱም ኩነታት ስለ ዘለዉ ኣቃልቦ ሂብና ዝኣክል ሓገዝ ክንገብረሎም ኣለና። ኣብዚ ሕጂ ጊዜ እቶም ምስ ምዕናው  መዓስከር ሽመልባን ህጻጽን ተመዛቢሎም ኣብ ሕማቅ ኩነታት ዘለዉ ህጹጽ ሐገዝ ክግበረሎም የድሊ።  ነዞም   ሓያላት  ብድሆታት ክንገጥሞም  ግን ናይ ሓባር መሪሕነት ወይ ሓይሊ ዕማም የድሊ ።  ናይ ሰላም ጻዊዕትናን ጎስጓስናን  ምስተን ሰራዊት ኢሪትራ ካብ ትግራይ ብቕልጡፍ ክወጽእ ኣለዎ ዝብላ ከም ኣመሪካ ዝሳነ ስለዝኾነ  ምስኣተን  ዝምድና ምግባር ኣይከጸግምን እዩ። ንሳተን እውን ምስእቲ ውጹዕ  ህዝቢ ኤርትራ ዘራኽብ  ድልድል ከድልየን እዩ ናይ ሰላም ድልየተን ናይ ህዝቢ ኤሪትራ እውን  ስለዝኾነ።  ምስ ኢሳያስ ክህልወን ዘኽእል ዝምድና ተጸንቂቁ እዩ።  ብመሰረት  ናይ 2016 ናይ ሕብራት መንግስታት መርማሪት ኮሚሽን ዝቀረበ  ጸባብ – ኣብ ኤርትራ ገበን ኣብ ልዕሊ ወዲ ሰብ ተፈጺሙ ዝብል  ኢሳያስ  ኣብ ፍርዲ ቤት ክበጽሕ እኳ እንተተሓተ  ተጎስዩ  ደኣ ተረፈ ።  ሕጂ ግን ሓዲስ ገበን ተወኢኽዎ ብዝያዳ ንኢሳያስ ኣብ ቤት ፍርዲ ዓለም ክበጽሕ ተኽእሎ ኣሎ። እዚ ደለይቲ ፍትሒ ከበራብረዎ ይኹእሉ እዮም።    ሓንቲ ክንዝንግዖ ዘይብልና እቲ ቀንዲ   ጠለባትና  ህዝቢ ኤርትራ ካብ ጭቆና ኣኢሳያስ  ክገላገል እዩ።  ንሱ ከኣ ኢሳያስ ካብ ስልጣን ምስ ዘልግስ ጥራሕ እዩ።  እዚ ሕቶ እዚ ግን ኣይቃላሕን ኣሎ። ሰራዊት ኢርትራ ካብ ትግራይ ክወጽእ ኣለዎ ጥራሕ እዩ እቲ ዓለም ለኻዊ ጠለብ፡፡እዚ እቲ ክምከት ዘለዎ ዝዓበየ ብድሆ ንኤርትራውያን እዩ።

እቲ ዘተባብዓካአዘን  ናይ ፖለቲካን ሲቪላውያንን ማሕበራት፣ ጸለውቲ ምሁራት ውልቀሰባትን ናይ ሓባር መሪሕነት ከም ዘድሊ ተረዲኤን ብቀጻሊ ርክባት ይገብራ ምህላወን እዩ ። ክመያየጣ እኩል ጊዜ እኳ እንተነበረን ክሳብ ሕጂ ግን   ኣይተዓወታን – ደንጉየን ኣለዋ ።  እምበርዶ ነዚ ተፈጢሩ ዘሎ ምዕባለታት  ክንምዝምዞ ኢና  ዘብል እዩ፡ ኣብ ባይታ ዘሎ ኩነታት ይቅልጥፍ ስለዘሎ  ምትዕጽጻፍን ምስ ጊዜ ምቅድዳምን ናይ  ግድን ይኸውን።  ጊዚኡ ኮይኑ   ናይ ሓባር መሪሕነት መስርሕ ኣጽኒዖም የቅርቡ ኣለዉ። ን ኣብነት- ሳልሕ የኑስ – ብመገዲ ጊዜያዊ መንግስቲ –  ዶክተር ኣርኣያ ደበሳይ፥ ብመገዲ ምቋም ሀገራዊ ባይቶ  forming the Eritrean National Congress (ENC) ፡   ከመይ ገርካ  ኢሳያስ ኣልጊስካ ንኤርትራ ናብ ደሞክራሲያዊት ሀገር ተሰጋግራ። ከማኡ ኣውን ምዕቃብ ልዑላውነት ኤሪትራ ።

እቲ ፈተነ ናይ ሓቢርካ ምስራሕ ክዕወት ዘጠራጥር  ምዃኑ መስለኒ  ናይ ፖለቲካን ሲቪላውያን ምንቅስቃሳት በብውልቀን ማዕጾ  ኣመሪካ፡ ጀርመን፥ እንግሊዝ ካልኦት ኣገደስቲ ሃገራትን ይኹሕኩሓ ኣለዋ። ምፍታኑ እውን ሕማቅ ኣይኮነን። ንገምጋም ክሳብ ክንደይ ብኤርትራ ይግደሳ ምፍላጥ እውን ይጠቅም እዩ። ከም ናይ ሐባር መሪሕነት ኣቑምካ እትንቀሳቀሶ ግን ክኸውን ኣይክእለን እዩ።  ገለ ገለ ሃገራት ኣግሂደን ሓቢርኩም ዘይትመጹና ዝብል ስክፍተኤን ብተደጋጋሚ ይገልጻ እየን።  ሓምሽተ ሚሊዮን ትኾኑ ህዝቢ ክሳዕ ዕስራ ሰላሳ ዝኾና ውድባት ንምንታይ ኣድለየኩም ይብላ።  ኣብቲ ብዓል ኣሜሪካ  ተበጊሰናሉ ዘለዋ ዕላማ ኩናት ኣብ ትግራይ ጠጠው ክብል፥ ሰላም ክነግስን ብፍላይ ንኤሪትራ ዝምልከት ጉዳይ ኣሎ።  ስለዝኾነ እተን ንሰላም ዝተበገሳ ሃገራት ከምኒ ኣመሪካ ንኤርትራ ዝምለከት ምስቲ  ብቀጥታ ዝምልከቶ ኣካል – ኣብ ዲስፖራ ዘሎ ናይ ኤርትራ  ዲሞክራሲያዊ  ሓይልታት ሓቢረን ክሰርሓ – ክላዘባ   ይደልያ እየን።  እንተኾነ ግን  ምስ  ብቕዓት ዘለዎ- ጥርኑፍ  ኢሪትራዊ መሪሕነት እየን ክሰርሓ ዝደልያ። ድሕሪ ለውጢ  እውን ምስቲ   ዝፈልጠኦ  ኣካል ክሰርሓ ስለዘለወን ።  ኢሳያስ ኣብ  ዝእለየሉ ጊዜ  ክመጽእ ንዝኽእል ሕንፍሽፈሽ ክውገድ ክተሓባበራ ይኽእላ እየን።

እዚ  ኩነታት  ጊዜ ኣይህብን እዩ፡ ኩናት መኣስ ከምዝውዳእ ዝፈለጥ ሰብ የለን ግን ቀሪቡ ከም ዘሎ ንዕዘቦ ኣለና!  ቅልጡፍ ናይ ሓባር መሪሕነት – ወይ ሓይሊ ዕማም ከይተፈጥረ ለውጢ ምስ ዝመጽእ  ግን ዲሞክራሲያን ሐይልታት ኤሪትራ ኣብ ጉዳዩ ድምጺ ዘይብሉ ክተርፍ ኢዩ።   ኣብ ታርኽ ደለይቲ ፍትሒ እታ  ዝዓበየት ፍሽለት ኮይና ትምዝገብ።  እዚ ግን ክውገድ ኣለዎ፥ ይከኣል እውን እዩ።

ኣብዚ ጊዜ እዚ እቲ ጠለብ  ናይ በዓል ኣመሪካ ሰራዊት ኤሪትራ ይውጻእ ዝበል እምበር – ነቲ ኢሳያስ  ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤሪትራ ወሊዕዎ ዘሎ ኩናት ህዝቢ ምጽናት መወዳእታ ክግበረሉ ኣለዎ ዝብል ኣይኮነን። ዝግደሱሉ ዘለዉ እውን ኣይመስለንን እዩ ዘሎ።  እዚ እቲ ዝዓብየ ብድሆ ናይ ህዝቢ ኤሪትራ እዩ። እዚ ክጋዋሕ ኣለዎ ሰኒፍና ኣለና። ኣብዚ  ነዚ ብዝያዳ ክዕወተሉ ዝኽእል ናይ ሓባር መሪሕነት ምስ ዝህሉ እዩ።

ኣብዚ ክገልጾ ዝደሊ  ኤሪትራ ፎካስ  (Eritrea Focus) ነቲ  ሐቢርካ ዘይምስራሕ ዘምጽኦ ዕንቅፋት ክእለ ክትሰርሓሉ  ኣቀዲማ  ጀሚራ ምንባራ ይፍለጥ።  ኮንፈረንስታት እውን ኣካይዳትሉ እያ። ሐደ ካብቲ ኣርእስቲ ሓቢርካ ምስራሕ  “working together“ ኣብ ትሕቲ ዝብል ቴማ ናይ ሐባር መሪሕነት ክቐዉም ዝብል ናይ ስራሕ መደብ ጀሚራ ነይራ።  ኣብ መንጎኡ እዚ ተኣፋፊ ኩናት ምስ ጀመረ፡ ሐቢርካ ምስራሕ ዝቀላጠፈሉ መገዲ ንምስላጥ፡  ነቲ ጉዳይ  ክቀላጠፍ  ናይ ሰክረታሪያት ተራ፡ ኮታ ናይ ምድላው፡ ናይ ቤት ጽሕፈት፡ ምዝርጋሕ ሓበሬታታት፡ ንመካየዲ  ዝኸውን ገንዘብ ምድላብ ወዘተ ዝብል መደብ ሰሪዓ።  ብዛዕባ እዚ ምስ  ገለ-ገለ ማሕበራት እናትራኸበት እዚ ናይ ሰክረታሪያት ስራሕ ዘትያትሉ። ንሳተን እውን ብናተን መገዲ ዘቕርባኦ መደባት ኣሎ። መርሓባ ዝበሃል እዩ። ግን ብኣረኣእያይ  (እዚ ናተይ ርእይቶ እምበር ናይ  ኤርትራ ፎካስ ኣይኮነን) እቲ ህጹጹነት ናይዚ ጉዳይ ዝተረደኣና ኣይመስለንን ዘሎ። እቲ ቆጸራታት እናነውሐ ዝኸይድ ዘሎ ስለዝመስል፡ እምበርዶ ነዚ ተኣፋፊ ጊዜ ንረብሓና ክንልውጦ ኢና ዝብል ስግኣት ሓዲሩኒ።   ጊዜ ከይቅድመና የስግእ እዩ፥ ብኣና ወገን ተዓጻጻፍነት ይረኤ የለን።   እዚ ህጹጹነት ኣብ ግምት ኣትዩ ኣብ ክንዲ ኩሎም  ብሓባር መታን ክሰርሐ ኢልካ ወርቃዊ ጊዜ  ምብዃን ምስቶም   ዝሰማምዑኻ  ኮንካ ነቲ ስራሕ ምጅማሩ ይሓይሽ ምበልኩ።  ብድሕሪኡ ካልኦት ጽፉፍ ስራሓት ሪእዮም  ከጽንበርዎ ይኽእሉ እዮም። መርሓባ  ክበሃሉ ኣለዎም። ክንግንዘቦ ዘለና ብዙሓት ሃገራት  ፥ ኢሳያስ ምግሃስ መሰል ህዝቢ ኤሪትራ ጠጠው ከብሎ ብቅዓት ከም ዘይብሉን ከምዘይደልን ገምጋም ወሲዶም እዮም።ኣብ ክንድኡ  ምስቶም ዲሚክራሲያውያን ሐይልታት ኣብ ዲይስፖራ ሓቢርና ምስራሕ ይሓይሽ እናበሉ እዮም።  መብዝሕትኡ ኣብ ኣጋጣሚታት ዝፍኖ ሓሳባት ይኹን እምበር ሓደ ሓደ  ብጹሕፍ ይግለፍዝ እዩ። ንኣብነት ኣብ  ታሕቲ ተመልከት።

ተፈጸመ

1 “On 25 June 2020, a public intergroup zoom discussion on ERITREA was held at the invitation of Rudi Friedrich (Connection e.V.) and Kathrin Vogler (MdB, Die Linke). Several experts as well as members of the German parliament parties SPD, FDP and the parliamentary group Bündnis 90/Die Grünen took part in the discussion. In conclusion Cooperation with the wider Eritrean democracy movements was recommended

2. In America, Michael Rubin wrote “The time is now for U.S. officials to reach out to Eritreans, both inside the country and out, and put plans in place to help build the institutions Isaias Afwerki has left weakened or destroyed. ግን ነዚ  ዓይነት ኣረ ኣእያታት ብኸመይ ንምዝምዞ፥   ናይ ሐባር መፊሕነት ምግባር እዩ መድሃኒቱ።

ሐቤሪታ፡  መጽሓፍ ኣበባ ተስፋጊዮርጊስ በዓታት  ፥ ዋይ ኣነ ደቀይ! ሰኣን ምምልካት ዶ! & ንመን’የ ዝነግሮ?  መሰረት ልብወለዳዊ ስነ-ጽሑፍ ኤሪትራ ዝኾነትኣብ መሽጣ ወሪዳ ኣላ። 25% ካብቲ ሽያጥ ብፍላይ ንሓገዝ ነቶም ስደትኛታት ኤሪትራውያን ካብ   ትግራይ ተመዛቢሎም ን ኣዲስ ኣበባ ዝእትዉ ዘለዉ ሐገዝ ዝወሃብ እዩ።